ضریب هوشی یا IQ چیست؟
IQ، مخفف ضریب هوشی (Intelligence Quotient)، معیاری برای سنجش توانایی استدلال افراد است.
به طور خلاصه، قرار است ضریب هوشی اندازه‌گیری شود تا مشخص شود هر فرد برای پاسخ دادن به سؤالات یا پیش بینی کردن، تا چه حد می‌تواند از اطلاعات و منطق استفاده کند. آزمون‌های ضریب هوشی با سنجش حافظه‌ی کوتاه‌مدت و بلندمدت ارزیابی این موضوع را آغاز می‌کنند. این تست‌های سنجش ضریب هوشی هم‌چنین اندازه‌گیری می‌کنند که مردم چقدر خوب می‌توانند  معماها را حل کنند و چقدر سریع می‌توانند اطلاعاتی را که شنیده‌اند به یاد آورند.

نحوه محاسبه IQ
روانشناسان برای محاسبه بهره هوشی از فرمولی ساده استفاده می کنند.در این فرمول سن ذهنی فرد بر سن زمانی او تقسیم و سپس در عدد 100 ضرب می شود. اگر بخواهیم کمی این فرمول را ساده تر کنیممی توانیم بگوییم، اگر توانایی ذهنی فردی کاملا برابر با توانایی باشد که همسالان او در آن محدوده سنی دارند، بهره هوشی او مساوی با عدد 100 خواهد بود.
البته کمی بالا یا پایین تر بودن از عدد 100 نشانه دهنده هوش بالاتر یا پایین تر نمی تواند محسوب شودو متخصصان درباره تفسیر عدد به دست آمده با احتیاط زیادی عمل می کنند. در واقع به صورت معمول حد فاصل نمرات 90 تا 109 را به عنوان هوش متوسط در نظر می گیرند. البته روانشناسان برای این موضوع دلایلی دارند.
روانشناسان می گویند هر آزمونی دارای مقداری خطاست. این بدان معناست که به رغم دقیق بودن و اعتبار بالای یک آزمون باز هم ممکن است نتیجه به دست آمده صددرصد درست نباشد. به همین دلیل در زمان تفسیر نتایج لازم است کمی احتیاط کنیم و برفرض اگر نمره به دست آمده 92 بود سریع نگران توانایی ذهنی کودک نشویم چرا که ممکن است خطای آزمون باعث پایین آمدن چند نمره ای شده باشد.
درست است متخصصان همه تلاش خود را می کنند تا سوالات آزمون های هوش شامل مواردی باشد که تحت تاثیر آ»وزش نباشد، در عمل همیشه درصدی از سوالات در آزمون های هوش وجوددارند که می توانند پاسخ درست آنها آموخته شوند. این نکته از آن رو اهمیت دارد که امروزه و با دسترسی آسان به سوالات آزمون های هوش توسط افراد، نتایج به دست آمده می تواند تا حدی محل بحث قرار بگیرد.
هر آزمونی با توجه به کشوری که در آن تولید شده است، تا حدی تحت تاثیر فرهنگ آن کشور است.البته این تاثیرات چندان قوی نیست، به هر صورت می تواند روی نتایج آزمون تا حد کمی اثرگذار باشد. به رغم همه انتقاداتی که بصورت تخصصی به آزمون های هوش وارد است، هنوز برخی آزمون های هوش مانند استنفورد - بینه یا وکسلر ابزاری کارآمد برای سنجش میزان بهره هوشی افراد اسیت. اما شاید بهتر باشد درباره نتایج آزمون های هوش باز هم احتیاط خود را کنار نگذاریم چرا که مطالعات نشان داده است آزمون های سنجش هوش فقط بخشی از توانایی افراد را می توانند ارزیابی کنند.

طبقه بندی IQ به چه صورت است؟
برای سنجیدن میزان بهره هوشی، آزمون های استاندارد متفاوتی وجود دارد که با انجام دادن آن ها می توانید بهره هوشی خود را به دست آورید.طبقه بندی آی کیو را می توان به گونه زیر بیان کرد:
    بالاتر از ۱۳۰: نبوغ
    بین ۱۲۱ تا ۱۳۰: هوش بسیار برتر
    بین ۱۱۱ تا ۱۲۰: هوش برتر
    بین ۹۰ تا ۱۱۰: هوش متوسط
    بین ۸۰ تا ۸۹: پایین تر از هوش متوسط
    بین ۷۰ تا ۷۹: اختلال شناختی

محدودیت های آزمونهای هوش
آزمون های سنجش هوش همه جنبه های هوش و البته همه انواع هوش را نمی توانند مورد سنجش قرار دهند. به عنوان مثال اگر نظریه گاردنر را درباره هوش های چندگانه در نظر بگیریم، هیچ کدام از آزمون های رایج نمی توانند همه انواع هوش های مطرح شده را تحت پوشش قرار دهند. از سویی امروزه در روانشناسی انواع مختلف هوش مطرح است؛ به عنوان مثال هوش هیجانی، هوش اجتماعی یا هوش اخلاقی. هر کدام از این انواع هوش آزمون های مختص خود را دارندو نمرات هر کدام از این آزمون ها مقیاس مختص خود را دارند. یکی دیگر از مواردیکه توسط آزمون های هوش نمی توانند به درستی مورد ارزیابی قرار بگیرند و البته در همه این سال ها محل مناقشه بوده اند، خلاقیت است. این مسئله از آن رو اهمیت داردکه بررسی ها نشان می دهد خلاقیت و هوش با هم همبستگی مثبت دارند اما تلاش برای ارزیابی خلاقیت توسط آزمون ها تاکنون نتیجه مطلوبی به دنبال نداشته است.

بهره هوشی (IQ) ژنتیکی و یا اکتسابی است؟
محققان مطالعات زیادی را برای پیدا کردن ژن هایی که روی IQ تاثیرگزار باشد انجام داده اند.بسیاری از این مطالعات بر شباهت ها و یا تفاوت های بهره هوشی در خانواده تمرکز داشته است و اکثرا به دنبال تحقیق روی دو قلو ها و فرزندان یک خانواده بوده اند.این مطالعات حاکی از آن است که عوامل ژنتیکی چیزی حدود کمتر از ۵۰ درصد از اختلافات هوش را در افراد تشکیل می دهد.
هوش به شدت تحت تاثیر محیط قرار دارد
عوامل مرتبط با محیط خانه فرزندان،فرزند پروری،آموزش و در دسترس بودن منابع یادگیری و تغذیه و عوامل دیگر همه و همه می توانند به هوش کمک کنند.محیط و ژن های فرد بر یکدیگر تاثیر می گذارند.به عنوان مثال اگر IQ فرزندی شبیه به والدینش باشد آیا این شباهت به دلیل عوامل ژنتیکی منتقل شده از والدین به فرزند است و یا به دلیل عوامل محیطی و یا به احتمال بالا به دلیل هر دوی این موارد؟واضح است که هم ژنتیک و هم عوامل محیطی در تعیین هوش نقش دارد.

رابطه‌ی ضریب هوشی (IQ) با موفقیت
داشتن ضریب هوشی بالا در افراد به این معنا نیست که موفق خواهند بود و این‌که کسی ضریب هوشی اندکی دارد، دلیل بر شکست خوردنش نیست. افراد باهوش و دارای ضریب هوشی بالا همیشه مهارت‌هایشان را به کار نمی‌گیرند و از آن‌ها بهره‌مند نمی‌شوند.
طبق مطالعات، افرادی که بهترین عملکرد را دارند، آن‌هایی که بارها و بارها ارتقا پیدا کرده یا پول هنگفتی را به دست آورده‌اند، خصوصیتی مستقل از ضریب هوشی بالا دارند. آن‌ها ویژگی‌ای دارند که محققان اکنون آن را روحیه (Grit) می‌نامد. روحیه ۲ بخش دارد: اشتیاق و پشتکار؛ اشتیاق، به علاقه‌ای پایدار به موضوعی خاص اشاره دارد و افرادی که پشتکار دارند، با وجود چالش‌ها، تلاش می‌کنند تا پروژه‌ها را به پایان برسانند.

_________________________________________________________

مقالات دیگر