کاریزما چیست؟
به توانایی فرد در جذب دیگران و تأثیرگذاری روی آنها، کاریزما (Charisma) می‌گویند. اغلب، کاریزما به‌عنوان یک ویژگی شخصیتی اسرار‌آمیز توصیف می‌شود که همه انسان‌ها از آن برخوردار نیستند؛ اما برخی از کارشناسان معتقدند که مهارت‌های افراد کاریزماتیک را می‌توان یاد گرفت و آموزش داد.
کاریزما یک ویژگی شخصیتی است که به رابطه با دیگران مربوط می‌شود و کمک می‌کند که فرد نفوذ و قدرت بیشتری داشته باشد. این قدرت جلب‌توجه و تأثیرگذاری، می‌تواند در افراد به‌صورت‌های مختلفی، مانند صحبت‌کردن آنها، چیزی که می‌گویند، چهره و ظاهر آنها هنگام برقراری ارتباط، نمود پیدا کند.

ریشه کلمه کاریزما
مانند بسیاری از کلمه های زبان انگلیسی برای آشنایی با ریشه کلمه کاریزما و معنی کاریزماتیک بودن باید به سراغ ادبیات یونان و روم برویم. اما جستجو در آن‌جا هم نمی‌تواند پاسخ مطمئنی دربارهٔ معنای کاریزما به ما ارائه دهد. اختلاف‌نظر دربارهٔ معنی کلمه کاریزماتیک زیاد است و هیچ‌کس نتوانسته به یک جمع‌بندی نهایی برسد.
ظاهراً کلمهٔ کاریزما تقریباً با همین تلفظ (البته به شکل χάρισμα) حداقل سه‌هزار سال پیش هم در نوشته‌های یونانی به کار می‌رفته و به‌نظر می‌رسد ریشه لغوی آن ربطی به «هدیه» داشته است. بر اساس این فرض، کلمهٔ Charity به معنای کار خیر هم باید از همین ریشه باشد.
اگر این معنای کاریزما را بپذیریم، کسی که کاریزما دارد، هدیه‌ای از خدایان دریافت کرده و استعدادها و توانایی‌های ویژه‌ای دارد. در زبان انگلیسی همین الان هم اصطلاح gifted به همین معنا به‌کار می‌رود.
این معنای کاریزما با آن‌چه در اسطوره‌شناسی یونانی از «خاریس» (در انگلیسی با تلفظ  Charis) روایت می‌شود هم‌خوانی دارد: دختری زیبا و افسانه‌ای که نماد زیبایی و جذابیت بوده و خدایان، این جذابیت را به او هدیه داده بودند.
بعد از گذشت چندهزار سال، آن داستان‌ها و افسانه‌ها فراموش شده، اما خود واژه زنده است و طیف گسترده‌ای از مفاهیم را از ابهت، جذابیت، خاص بودن و جذبه داشتن تا معنویت، قدرت و تأثیرگذاری منتقل می‌کند.

شخصیت کاریزماتیک چیست ؟
حتماً شما هم در زندگی خود با افرادی روبه‌رو شده‌اید که در صورت هم‌صحبتی با آن‌ها، احساسات خاصی را تجربه کرده‌اید؛ مثلاً در کنار آن‌ها احساس آرامش، اقتدار، ارزشمندی یا لذت به شما دست داده است. در چنین موقعیت‌هایی، بیان کردن دلیل تأثیرگذاری آن افراد به صورت واضح برای شما مشخص نیست؛ نمی‌توانید تضمین کنید که کلام، اعتماد، آگاهی، تجربیات یا ظاهر آن فرد دلیل ایجاد چنین احساس‌هایی در شما شده است.
به همین خاطر در جواب این سؤال می توان گفت که افراد Charismatic کسانی هستند که با معجونی از ویژگی‌های خاص مانند اقتدار، هوشمندی، دانش و ….. به صورتی غیر قابل انکار سایر افراد را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند و ایشان را به صورت‌های گوناگون مطیع خود می‌کنند. در کل تاثیرگذار بودن یک ویژگی مثبت و برتر است که همه می‌خواهند به‌صورتی از آن برخوردار باشند.
باید بدانید که این افراد در اولین‌باری که با سایر افراد برخورد می‌کنند، بسیار مشتاق و مقتدر به نظر می‌رسند. علاوه بر این، با رفتارهای جذاب خود اعتماد افراد را به خود جلب می‌کنند. شخصیت کاریزماتیک یکی از بهترین رهبران است و به‌راحتی می‌تواند کاری کند تا سایر افراد از آن‌ها پیروی کنند.

انواع کاریزما
۱- جاذبه‌ی شخصی:
جاذبه‌ی شخصی شامل جذابیت شخصی یا نوعی ویژگی جالب توجه در برخی اشخاص است که شکلی ملایم از انواع کاریزما است.
به‌طور مثال، شخصی که در زندگی‌اش سرگذشت جالبی دارد و ماجراهای زندگی او توجه دیگران را به خود جلب می‌کند؛ صاحب جاذبه‌ی کاریزماتیک شخصی است.
چنین فردی با داشتن این ویژگی، نوعی امتیاز اجتماعی در بین افراد جامعه به دست می‌آورد.
۲- جلوه و نمود خاص:
جلوه و نمود خاصِ یک شخص نوعی ویژگی است که حتی اگر در مورد آن فرد هیچ اطلاعاتی هم نداشته باشید؛ باز کم یا زیاد جذب حالت کلی و وجودی او خواهید شد.
این حالت، نوعی حس را به شما منتقل خواهد کرد مبنی بر این‌که این فرد، انسانی جالب، قوی و حتی عجیب است.
چنین شخصی در عین سکوت، نوعی صمیمیت و اعتمادبه‌نفس خاص دارد طوری که اگر به‌طور ناگهانی وارد اتاقی که در آنجا افراد دیگری حضور دارند شود؛ به‌طور خودبه‌خودی از طرف آن‌ها مورد توجه و احترام قرار می‌گیرد.
۳- رفتارهای پرهزینه:
در این نوع از کاریزما، فرد، ریسک‌هایی را می‌پذیرد که این پذیرش ریسک‌ها، حرف او را پیش می‌راند ولی می‌تواند سبب رنجیده شدن سایر انسان‌ها شود.
به‌طور مثال افرادی که در حق اطرافیان یا زیردستان خود مرتکب ظلمی می‌شوند؛ هرلحظه با امکان برخورد و رودررو شدن با آنان مواجه هستند.
اما ذکر این نکته لازم است که برخی افراد کاریزماتیک می‌توانند با وجود ریسک بالای این طرز رفتار، همراه با انجام آن موقعیت خود را در جایگاهی که هستند حفظ کنند که این امر نشانگر استادی چنین اشخاصی از نظر روابط اجتماعی است؛ البته ما چنین شیوه‌ای را توصیه نمی‌کنیم.
۴- شکسته‌نفسی حسابگرانه:
شکسته‌نفسی می‌تواند نشانگر اعتماد به نفس یک شخص کاریزماتیک محسوب شود.
داشتن این ویژگی و اجرای درست آن، فرد را در چشم دیگران شخصی کاریزماتیک جلوه خواهد داد.
به‌طور مثال، شخصی که قدرت و جسارت آن را دارد که به‌طور ماهرانه در مورد نقاط ضعف خود شوخی کند و این خطرپذیری را داشته باشد و علاوه بر آن، شوخی او در مورد نقاط ضعف خودش برای مخاطبانش جالب جلوه کند؛ دارای نوعی کاریزما در بین آن جمع خواهد بود و محبوب همگان واقع خواهد شد.
۵- کاریزمای مهربانی:
برعکس تصوری که اکثر ما از فرد کاریزماتیک به‌عنوان انسانی محکم و با قیافه‌ای جدی داریم، کاریزما می‌تواند در قیافه و رفتار فردی مهربان نیز تجلی پیدا کند.
به‌عبارت‌دیگر شما می‌توانید با کمی تمرین و تمرکز، نزاکت، مهربانی و همدلی را در وجود خود تبدیل به کاریزما کنید.
نکته‌ی کلیدی برای دارا بودن چنین کاریزمایی، داشتن ذهنی پربرکت و نیز تشویق هر موفقیت و نکته‌ی کوچک در مورد اطرافیان است.
فردی که دارای کاریزمای مهربانی است؛ امور جاری و وقایع زندگی خود و دیگران را به شکل رَوندی مبتنی بر برد- برد مشاهده می‌کند.
چنین افرادی در رقابتی‌ترین و حتی منفی‌ترین شرایط نیز راهی برای یک رابطه‌ی مبتنی بر بُرد طرفین و رفتار مثبت می‌یابند.
۶- کاریزمای ترسناک:
شاید به نظرتان کمی عجیب برسد ولی گاهی کاریزمای یک شخص می‌تواند بر نوعی شدت و حدتِ دوست داشتنی استوار باشد.
گاهی یک شخص در زمینه‌ای خاص دارای نوعی سرسختی، مبارزه‌طلبی و مجادله جویی است که باعث ایجاد نوعی کاریزما برای او می‌شود.
در برخی موارد بسته به موضوع موردنظر، انسان‌ها به‌سرعت طرفدار چنین شخص کنشگری می‌شوند.
۷- اقتدار شخصی:
آیا در مجموعه‌ها یا مؤسسات یا در زمینه‌ای خاص، متوجه افرادی شده‌اید که با این‌که شاید از لحاظ سِمت رسمی، یک عضو معمولی در آن مجموعه هستند ولی حتی از مدیران خودشان نیز تأثیرگذاری بیشتری بر اطرافیانشان دارند؟
چنین افرادی دارای نوعی اقتدار شخصی هستند که معمولاً حیطه‌ی نفوذ آن‌ها را بسیار بالاتر از جایگاه شغلی یا موقعیت رسمی و فعلیِ اجتماعی‌شان قرار می‌دهد.
۸- شخصیت:
گاهی شخصی از نظر دیگران دارای ویژگی مقدس یا سحرآمیزی است و فرد از این نظر دارای کاریزما محسوب می‌شود.
در حالت عادی، رسیدن به چنین کاریزمایی نیازمند کار توضیحی و تبلیغی بسیار و اقناع انسان‌ها است.

ویژگی های افراد کاریزماتیک
در بین تعاریفی که برای Charisma ارائه شده است، ۱۴ ویژگی زیر جزو قابلیت‌های بوده‌اند که به افراد کاریزماتیک نسبت داده شده است. در واقع این موارد در هر کسی وجود داشته باشند، می‌توانند آن فرد را از نظر اجتماعی در جایگاه ویژه‌ای قرار دهند:
۱- داشتن هدف
وقتی کسی هدف بزرگ، مقدس یا معناداری در زندگی خود نداشته باشد، نمی‌تواند دیگران را در جهت خاصی به حرکت وادارد یا ایشان را برای تمایل به مسیر خاصی هدایت کند. بنابراین تمامی این افراد هدف کاملاً مشخص و معناداری در زندگی خود دارند که برای رسیدن به آن اشتیاق فراوانی دارند، به‌طوری که آن اشتیاق در تمام جنبه‌های زندگی آن‌ها انعکاس پیدا می‌کند.
۲- اعتماد به نفس
اعتمادبه‌نفس دیگر ویژگی است که افراد دارای Charisma از آن برخوردار هستند. در واقع اگر کسی اعتمادبه‌نفس نداشته باشد، بسیار بعید است که بتواند بر دیگران تأثیر گذاشته یا آن‌ها را با خود همراه کند. برای آگاهی از میزان اعتماد به نفس در خود می توانید مقاله «تست اعتماد به نفس» را مطالعه نمایید.
۳- عزت‌نفس
عزت ‌نفس مفهومی کاملاً جدا از اعتمادبه‌نفس دارد که صرفاً به رابطه درست فرد با دیگر افراد و موجودات جهان مربوط می‌شود و افراد Charismatic از این ویژگی برخوردار هستند. هیچکس افراد خودخواه و خودشیفته را در زمره کاریزماتیک‌ها قرار نمی‌دهد. بنابراین افراد دارای Charisma، با داشتن عزت ‌نفس، در قلب و روح دیگران نفوذ می‌کنند.
۴- نفوذ کلام
«هرآنچه از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند!» کلام نافذ و قدرت تکلم بالا، یکی دیگر از ویژگی‌های برتر افرادی است که به آن‌ها Charismatic گفته می‌شود. شیوه سخن گفتن در روند تأثیرگذاری بر دیگران نقش بسزایی دارد. با اطمینان می‌توان گفت که تأثیر کلام، به تنهایی می‌تواند بخش اعظمی از خاصیت Charisma موردنظر را در یک فرد ایجاد کند.
۵- حواس جمع
کاریزماتیک‌ها حواس جمعی دارند و همه چیز را از نگاه ما می‌خوانند. آن‌ها دقت و توجه بالایی دارند که به آن‌ها کمک می‌کند بتوانند حس آرامش، همدردی و همراهی را در بقیه ایجاد کنند.
۶- رهبری
معمولاً رهبران بزرگ جهان، بهترین الگوها برای کاریزماتیک بودن هستند. این افراد با دارا بودن قدرت رهبری و هدایت توانسته‌اند بر جمع کثیری از مردم یک کشور تأثیر داشته باشند. به همین خاطر قدرت رهبری از دیگر ویژگی‌های مهم Charisma در نظر گرفته شده است.
۷- آگاهی
معمولاً افراد Charismatic دارای آگاهی و اطلاعات بالایی در زمینه‌های اجتماعی هستند و به کمک همین آگاهی‌ها است که می‌توانند نفوذ کلام خود را بیشتر کنند و بر دیگران تأثیر عمیقی بگذارند.
۸- خود بودن
نمی‌توان با نقش بازی کردن یا ادا درآوردن به یک فرد Charismatic تبدیل شد. خود واقعی بودن باعث ایجاد جذابیت در شخصیت افراد می‌شود که خود دلیل اصلی کاریزماتیک بودن است.
۹- ثروت
به ‌راحتی می‌توان گفت که بیشتر افراد کاریزماتیک، افراد ثروتمندی هستند. در واقع اگر کسی از قدرت نفوذ کلام و بهره بالایی در بین مردم برخوردار باشد، طبیعی است که از ثروت بالایی هم برخوردار باشد. اما این ویژگی به صورت قطع در همه آن ها وجود ندارد. یعنی فردی بدون داشتن این ویژگی هم می‌تواند به کاریزماتیک بودن فکر کند.
۱۰- شعور
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، باشعور بودن باعث می‌شود تا در نزد دیگران به عنوان یک فرد دارای Charisma شناخته شویم. بنابراین داشتن یک رفتار متناسب با موقعیت‌های مختلف یا به اصطلاح «باشعور بودن»، می‌ تواند از ما یک فرد کاریزماتیک بسازد.
۱۱- برقراری تماس چشمی با دیگران
مهم‌ترین کاری که این افراد انجام می‌دهند، این است که هنگام صحبت کردن با سایر افراد، مستقیماً در چشمان آن‌ها نگاه می‌کنند. برقراری تماس چشمی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که یک فرد کاریزماتیک دارد و با این روش، باعث تأثیر بیشتر حرف خود بر سایر افراد می‌شوند.
۱۲- شنونده خوبی بودن
ویژگی دیگر افراد Charismatic، این است که شنونده‌های بسیار خوبی هستند. این افراد با اشتیاق به سخنان طرف مقابل خود گوش می‌کنند. شاید بگویید که دلیل این رفتار افراد کاریزما چیست و چرا از این روش استفاده می‌کنند. در پاسخ باید بگوییم که این ویژگی، باعث می‌شود تا طرف مقابل به آن‌ها اعتماد بیشتری داشته باشند. وقتی فردی با اشتیاق به حرف‌های شما گوش دهد و تمام توجه وی به سمت شما باشد، شما هم متقابلاً از هم‌صحبتی با او لذت خواهید برد.
۱۳- تحسین دیگران
این فرد وقتی می‌بینید که شخص دیگری کار خود را به‌درستی انجام می‌دهد، وی را تحسین می‌کند. افراد کاریزماتیک با تحسین دیگران، به آن‌ها اعتمادبه‌نفس بیشتری می‌دهند و این موضوع باعث می‌شود تا در سایر افراد تأثیر بگذارند. علاوه بر این، اگر فرد Charismatic بخواهد از شخصی انتقاد کند، در ابتدای امر به رفتار خود توجه کرده و بعد از فکر کردن در درباره این موضوع، انتقاد خود را به نرمی و آرامی بیان می‌کند. این باعث می‌شود تا فرد آن انتقاد را بهتر قبول کند.
۱۴- به‌خاطر سپردن نام دیگران
یکی از مهم‌ترین ویژگی این افراد این است که نام دیگران را به‌خوبی به یاد دارند. اگر شما هنگام ارتباط با شخص دیگری نام او را به زبان بیاورید، موجب می‌شود تا آن فرد احساس بهتری نسبت به شما داشته باشد. همچنین این ویژگی باعث می‌شود تا آن‌ها اعتماد بیشتری نسبت به شما داشته باشند و به‌راحتی می‌توانید تأثیر مثبتی بر آن‌ها بگذارید.

کاریزما ذاتی است یا اکتسابی؟
کاریزما در برخی از افراد ممکن است ذاتی باشد؛ اما حتی ممکن است که افراد بسیار کاریزماتیک با الگوبرداری از دیگران کاریزما را آموخته باشند؛ ضمن اینکه برخی از کارشناسان معتقدند که رفتارهای کاریزماتیک را می‌توان آموزش داد.

چگونه کاریزماتیک شویم؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند مردان و زنان کاریزماتیک افرادی برونگرا هستند؛ به همین دلیل تلاش می‌کنند برای تبدیل شدن به چنین شخصیتی مدام خود را در موقعیت‌هایی قرار دهند که به آن علاقه‌ای ندارند. این یک اشتباه بزرگ است که باعث می‌شود آن‌ها فقط ادای یک شخصیت جذاب و تأثیرگذار را درآورند، در حالی که واقعا چنین شخصیتی ندارند.
هر شخصی با هر علاقمندی و هر نوع شخصیتی (درونگرا، برونگرا یا میانگرا) می‌تواند با یادگیری اصول ارتباط‌سازی قدرتمند در محیط‌های مختلف و تعامل با دیگران به یک شخصیت کاریزماتیک تبدیل شود. در ادامه در ۱۰ گام ساده یاد می‌گیرید راهکار ایجاد کاریزما چیست و برای کاریزماتیک شدن چه کاری باید انجام داد.
بر احساسات خود مسلط باشید
یکی از مهم‌ترین موانعی که بر سر راه تبدیل شدن به یک شخصیت تأثیرگذار وجود دارد، احساسات کنترل نشده است. هیچکس نمی‌تواند کسی که خیلی زود عصبی می‌شود را دوست داشته باشد و از او تأثیر بگیرد؛ حتی اگر این فرد مدیر سازمانی که در آن کار می‌کند، باشد.
استرس نیز یکی دیگر از موانع مهم در این مسیر است. فراموش نکنید که اعتماد به نفس یکی از ویژگی‌هایی است که باید آن را تقویت کنید و یک فرد معتمد به نفس هیچوقت مضطرب نیست و می‌تواند کنترل شرایط را در دست بگیرد.
شمرده صحبت کنید
بخشی از تأثیر شما روی دیگران از کلامتان نشأت می‌گیرد. افرادی که می‌دانند کاریزما چیست، توجه ویژه‌ای به لحن صحبت خود دارند و روی مهارت‌های کلامیشان با دقت کار می‌کنند. آن‌ها لحن مطمئن و کنترل شده‌ای دارند و همین موضوع جذابیتشان را دو چندان می‌کند.
با افراد تازه صحبت کنید
این موضوع ممکن است برای افراد درونگرا کمی چالش برانگیز باشد؛ اما فراموش نکنید که در هر موقعیتی که باشید، احتمال زیادی وجود دارد که با افراد تازه آشنا شوید و نیاز به برقراری ارتباط با آن‌ها داشته باشید. پس بهتر است از الان این کار را تمرین کنید و آماده باشید.
شنونده خوبی باشید
برخی از افراد تصور می‌کنند شنونده بودن ساده‌ترین بخش از فرایند است، اما افرادی که می‌دانند واقعا کاریزما چیست، حتی روی مهارت گوش کردن هم کار می‌کنند. آن‌ها هنگام شنیدن صحبت‌های طرف مقابل، فعال هستند؛ با تمرکز به او گوش می‌دهند و با حرکات سر، چشم و عبارات ساده این تمرکز را به او نشان می‌دهند.
این افراد هنگام گوش کردن سعی می‌کنند با ویژگی‌های شخصیتی طرف مقابل هم بیشتر آشنا شوند و از این ویژگی‌ها در جهت برقراری ارتباط موفق‌تر استفاده می‌کنند.
ارتباط چشمی برقرار کنید
به نظر من چشم‌ها هم زبان دارند و گاهی حرف‌هایی را منتقل می‌کنند که با هیچ واژه‌ای نمی‌توان آن‌ها را بیان کرد. افراد تأثیرگذار چه در حال صحبت کردن باشند و چه در حال گوش کردن، با طرف مقابل ارتباط چشمی برقرار می‌کنند.
گاهی اوقات، به خصوص زمانی که مکالمه طولانی می‌شود، برقراری تماس چشمی مداوم با طرف مقابل کار سختی است. در چنین مواقعی می‌توانید به اجزای نزدیک به چشم مانند بالای بینی یا ابروها نگاه کنید. افراد معمولا متوجه نمی‌شوند که شما دقیقا کجا را نگاه می‌کنید، به همین دلیل این کار هم به اندازه تماس چشمی مستقیم تأثیر خواهد داشت.
سوال بپرسید
این بخش را می‌توان زیرمجموعه‌ای از گوش دادن فعال به شمار آورد. زمانی که شخصی درباره موضوعی صحبت می‌کند، هر از گاهی درباره موضوع صحبتش سوال بپرسید. این موضوع به طرف مقابل نشان می‌دهد موضوع صحبتش برای شما جالب است و در حال گوش دادن به او هستید.
به جزئیات توجه کنید
زمانی که به افراد گوش می‌دهید، سعی کنید جزئیاتی که درباره آن صحبت می‌کنند را به خاطر بسپارید. حتی اگر در یک جلسه مهم مانند مصاحبه شغلی هستید، می‌توانید این جزئیات را به خاطر بسپارید. اشاره به این جزئیات در مکالمه‌های بعدی به طرف مقابل نشان می‌دهد برای شما ارزشمند بوده و باعث اعتمادسازی هم می‌شود. این جزئیات همچنین می‌توانند بهترین موضوع برای باز کردن سر صحبت در آینده باشند.
مثبت باشید
باید اعتراف کنیم شخصی که به زمین و زمان ایراد می‌گیرد و مدام در حال غر زدن است، نمی‌تواند جذاب باشد. افراد منفی‌گرا به محض اینکه متوجه می‌شوند کاریزما چیست تمرین می‌کنند تا به دیدگاه مثبتی برسند و این ویژگی را در خودان تغییر می‌دهند. این کار باعث می‌شود به عنوان یک شخصیت مثبت در ذهن دیگران شناخته شوند و همین موضوع جذابیتشان را افزایش می‌دهد.
مثبت بودن کار خیلی ساده‌ای است؛ مثلا یک مدیر جذاب و تأثیرگذار زمانی که در یک صبح بارانی به محل کارش می‌رسد از هوای خوب امروز صحبت می‌کند و یک مدیر معمولی به محض رسیدن مشغول شکایت از ترافیک می‌شود. این انتخاب شماست که جزو کدام دسته باشید.
همدلی کنید
همدلی به معنی دلسوزی نیست. زمانی که طرف مقابلتان در حال صحبت است، خود را در موقعیتی که او قرار دارد مجسم کنید. با این کار متوجه می‌شوید چطور می‌توانید بهتر با او ارتباط برقرار کنید.

___________________________________________________________

مقالات دیگر