آیا طبیعی است که دوازده ساعت در روز بخوابیم؟
به نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو اراک، اگر اخیراً اغلب احساس خستگی می‌کنید و انگار نمی‌توانید از رختخواب خارج شوید، شاید این سؤال برایتان مطرح شود که «چرا این‌قدر می‌خوابم؟». با توجه به اینکه مسئله‌ی کمبود خواب و بی‌خوابی رایج است، زیاد در موردشان صحبت می‌شود؛ اما در مورد مضرات زیاد خوابیدن کمتر می‌شنویم، در حالی که زیاد خوابیدن هم می‌تواند بد باشد، خصوصاً اگر با مشکلی در سلامتی ارتباط داشته باشد، مثلاً افسردگی یا برخی از بیماری‌های مزمن.
چه اندازه خواب، بیش از اندازه محسوب می‌شود؟
آیا طبیعی است که دوازده ساعت در روز بخوابیم؟ قطعاً خیر.
هرچند نیاز داریم تا هر شب به اندازه مشخص و کافی بخوابیم تا انرژی خوبی ذخیره کنیم و عملکردهای بدنمان را حفظ کنیم (مانند توانایی‌های ادراکی، سم‌زدایی و غیره)؛ اما خواب زیاد هم دردسرساز است.
مطالعات در مورد خواب همچنان ادامه دارد و کامل‌تر می‌شود، اما چیزی که تاکنون مسلم شده این است که همه‌ی کارشناسان و متخصصین باور دارند که بین هفت تا نه ساعت خواب در شب برای اکثر افراد بزرگسال، نرمال و سالم است. این میزان خواب، میانگین مقدار خوابی است که افراد 18 تا 64 سال به آن نیاز دارند تا احساس انرژی کرده و بهترین عملکرد خود را داشته باشند.
علت زیادشدن خواب در بهار
چرا در بهار خواب آلود می شویم؟ در فصل زمستان جریان خون در سطح بدن کمتر می‌شود و بیشتر جریان خون در مغز و اندام‌ها می‌باشند اما در بهار به دلیل گشادشدن مویرگ‌ها جریان خون در سطح بدن بیشتر است و خون کمتری به اندام‌ها و مغز می‌رسد بنابراین به دلیل نرسیدن مواد مغذی و اکسیژن کافی به مغز احساس خواب‌آلودگی می‌کنیم.
مهم ترین علت خواب آلودگی بهار این است که در بهار، سوخت‌وساز بدن بیشتر و مصرف اکسیژن زیاد می‌شود و ذخیره اکسیژن مغز ما کاهش می‌یابد.
افزایش طول روز و تنظیم نبودن ساعت بیولوژیک بدن در فصل بهار موجب خواب‌آلودگی در این فصل می‌شود. در فصل بهار ساعت بیولوژیک یا محیط‌زیست بدن افراد که با ساعت‌های طولانی شب تنظیم‌شده، نمی‌تواند با طولانی شدن روز هماهنگ شود و انرژی آن به‌سرعت تحلیل می‌رود، بنابراین برخی افراد به اختلال خواب از نوع پرخوابی مبتلا می‌شوند.
بدن انسان‌ها متناسب با محرک‌های خارجی مانند نور و دما سطح هورمون را تغییر می‌دهد. بی‌حالی فصل بهار نوعی عکس‌العمل رایج بدن انسان نسبت به تغییرات فصل بهار مانند افزایش مدت‌زمان تابش نور خورشید و طولانی شدن روز، است. بدن برای تطبیق با شرایط جدید نیازمند زمان است. در زمستان درجه حرارت بدن کمتر و سرعت سوخت‌وساز بدن کاهش‌یافته و بدن در زمستان هورمون ملاتونین تولید می‌کند که باعث ایجاد احساس خواب‌آلودگی می‌شود.
چه کسانی بیشتر در معرض خواب‌آلودگی فصلی قرار می‌گیرند:
زنان
افراد مسن
کسانی که قوای بدنی ضعیفی دارند
کسانی که فشارخون ناپایداری دارند
و افرادی که در زمستان فعالیت بدنی بسیار کمی داشته‌اند
افرادی که مشکل قلبی، مغزی و عروقی مزمن دارند
افرادی که از مغز خود استفاده زیادی می‌کنند
افرادی که تحرک کافی بدنی ندارند، به علت گردش خون ضعیف و عدم اکسیژن کافی دچار خواب‌آلودگی می‌شوند
کسانی که به هوای تازه دسترسی ندارند
علت خواب زیاد در زنان و مردان
اگر پرخوابی هر از گاهی ایجاد شود نگران‌کننده نیست، اما وقوع منظم آن ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل جدی باشد که علل مختلفی دارد:
اختلال در چرخه خواب| مشکلات زیر می‌توانند چرخه خواب را مختل کنند و به خواب‌آلودگی و درنتیجه پرخوابی منجر شوند: سروصدای زیاد، روشن بودن چراغ‌ها، مصرف کافئین قبل از خواب، درد، سندروم پاهای بی‌قرار و دندان قروچه.
نارکولپسی
نارکولپسی یا حمله خواب، یک بیماری مرتبط با خواب است که باعث می‌شود در طول روز دچار خواب‌آلودگی شدید شوید. این مشکل بعد از یک خواب کامل شبانه یا با چرت زدن در طول روز از بین نمی‌رود.
کم‌کاری تیروئید
حتی بعد از استراحت کامل شبانه، تیروئید کم‌کار باعث می‌شود دچار خواب‌آلودگی شوید. این موضوع به چرت زدن در طول روز یا خواب مجدد در صبح منجر می‌شود. سایر علایم کم‌کاری تیروئید عبارتند از: احساس سرما، ضعف عضلانی و افزایش وزن ناخواسته.
آپنه انسدادی خواب
آپنه انسدادی خواب هم می‌تواند علت خواب زیاد باشد. آپنه باعث می‌شود تنفس شما هنگام خواب برای مدت کوتاهی متوقف شود. این اتفاق معمولا چند بار در شب رخ می‌دهد و هر بار چرخه خواب را مختل می‌کند. درنتیجه، در طول روز احساس خواب‌آلودگی می‌کنید و برای رسیدن به آرامش باید بیشتر بخوابید.
افسردگی| رابطه بین مشکلات خواب و افسردگی دوطرفه است. اختلال خواب هم یکی از عوامل خطر افسردگی است و هم یکی از علایم آن محسوب می‌شود.
داروها
بعضی از داروها به‌عنوان یک عارضه جانبی به خواب‌آلودگی بیش از حد و پرخوابی منجر می‌شوند. اگر کنار آمدن با این موضوع برایتان سخت است، با پزشک صحبت کنید تا در صورت امکان دوز داروی شما را تغییر دهد یا آن را با داروی دیگری جایگزین کند.
مقدار استاندارد خواب برای سنین مختلف چقدر است؟
مقدار استاندارد میزان خواب شبانه، به سن و وضعیت سلامت جسمی و روانی فرد، مرتبط است. نیاز بدن به خواب با توجه به مراحل رشد و فعالیت‌های روزمره، تغییر می‌کند. از این رو با توجه به تغییرات فردی، ممکن است نیاز به خواب برای برخی افراد متفاوت باشد. محیط خواب و فعالیت‌های روزانه، روی کیفیت و میزان زمان خواب، تاثیر بسیاری دارند.
بزرگسالان معمولاً به بین ۷ تا ۹ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند. برای نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ساله، نیاز به خواب کمی بیشتر است.
چند ساعت خوابیدن در شبانه روز برای سنین مختلف پرخوابی محسوب می‌شود؟
میزان خواب مورد نیاز هر فرد؛ به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ به خصوص سن. نیازهای خواب در بین افراد به طور قابل توجهی متفاوت است. به‌طور کلی، میزان خواب توصیه‌شده برای گروه‌های سنی مختلف مطابق زیر است. اگر افراد در این سنین بیشتر از مقدار توصیه‌شده بخوابند، یعنی دچار پرخوابی شده‌اند:
نوزادان چهار تا دوازده ماه؛ ۱۲ تا ۱۶ ساعت در شبانه‌روز
یک تا دو سال؛ ۱۱ تا ۱۴ ساعت در شبانه‌روز
سه تا پنج سال؛ ۱۰ تا ۱۳ ساعت در شبانه‌روز
شش تا دوازده سال؛ ۹ تا ۱۲ ساعت در ساعت شبانه‌روز
سیزده تا هجده سال؛ ۸ تا ۱۰ ساعت در شبانه‌روز
بزرگسالان، به ۷ ساعت خواب یا بیشتر در شبانه‌روز نیاز دارند.
عوارض زیاد خوابیدن چیست؟
پرخوابی به صورت منظم، ممکن است علائم دیگری داشته باشد که در افراد مختلف متفاوت است. به هم ریختن چرخه بدن، تمایل به دوری از جمع دوستان و اجتماع، چاقی، بی اهمیتی نسبت به امور و بالا رفتن احتمال ابتلا به دیابت، تنها برخی از عوارض زیاد خوابیدن هستند. از دیگر عوارض زیاد خوابیدن، می‌توان به موراد زیر هم اشاره کرد:
مشکل در تمرکز
افزایش التهاب
مشکل حافظه
افسردگی
اضطراب
سردرد
چشم و صورت پف‌کرده هم، از عوارض ناخوشایند ظاهری پرخوابی‌اند.
درمان خواب زیاد به شناسایی و مدیریت علل زمینه‌ای آن، بستگی دارد. بسته به علت دقیق خواب‌آلودگی مفرط، روش‌های درمانی مختلفی ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند. اگر خواب زیاد به علت اختلال خواب مانند آپنه خواب، نارکولپسی یا سایر اختلالات خواب باشد، درمان آن‌ها باید با روش‌های خاص انجام شود. اما اگر خواب زیاد به دلیل عوامل دیگری نظیر استرس، اضطراب، یا مشکلات فیزیکی باشد، می‌توان با تغییر سبک زندگی و کمک گرفتن از دکتر روانپزشک، این مشکل را درمان کرد.