نقاشی درمانی چیست؟
نقاشی درمانی یکی از روش های روان درمانی است. استفاده از نقاشی برای بیان احساسات و عواطف درونی به دوران پیش از تاریخ باز می گردد. بشر اولیه قبل از پیدایش خط و حتی زبان، برای بیان افکار و رویاها و آرزوهای خود دست به نقاشی بر روی دیواره غارها می زده است. روانشناسان از اواسط قرن بیستم پی برده اند که از نقاشی می توانند برای شناخت شخصیت افراد و همچنین برای درمان اختلالات و مشکلات روحی و روانی آنها استفاده کنند. تحقیقات و مطالعات فراوانی طی سالیان متمادی بر روی نقاشی های افراد مختلف انجام شده که نشان داده است ترسیم اشکال، خطوط و به کار بردن رنگ ها هر کدام می تواند حالت ها و عواطف گوناگونی را بیان کند.

علاوه بر خطوط، انتخاب رنگ ها نیز بیانگر خلق و خو و احساسات درونی است. رنگ آبی آرامش دهنده است و تمایل شخص را به صلح و آرامش نشان می دهد. رنگ قرمز شور و اشتیاق را نشان می دهد ولی استفاده زیاد از رنگ های گرم می تواند نشانه پرخاشگری و تمایل به خشونت باشد. انتخاب رنگ سبز معمولا از طرف افرادی صورت می گیرد که شنونده خوبی هستند و در  انجام کارها صبر و شکیبایی از خود نشان می دهند. و بالاخره رنگ زرد نشان دهنده شوخ طبعی و تخیل بالاست.

تاریخچه نقاشی درمانی
در سال ۱۹۲۵ نولان لوئیس تحلیلگر روانی، از نقاشی برای تحلیل رفتار بزرگسالان استفاده کرد. او دریافت که افراد از طریق انتخاب و به کار بردن خطوط و رنگ ها احساسات و عواطف خود را آزادانه بیان می کنند، حتی احساسات و عواطفی که از آنها مطلع نیستند یا پنهانش می کنند. وی دریافت که نقاشی نه تنها سبب بروز عواطف درونی می گردد، بلکه همزمان وسیله ایی برای درمان به شمار می رود زیرا به گونه‌ایی فرافکنی کرده و موجب بروز آزادانه احساساتی از قبیل ترس، خشم و نفرت می شود.

شیوه های اجرایی نقاشی درمانی
روانشناسان شیوه های اجرایی مختلفی برای نقاشی درمانی ابداع کرده اند که معروفترین آنها عبارتند از:

نقاشی آزاد، ابزار و وسایل مختلفی از قبیل مداد، مدادرنگی، مداد شمعی، ماژیک، آبرنگ و گواش در اختیار افراد قرار میگیرد و از آنها خواسته می شود به دلخواه خود ابزار را انتخاب کنند. انتخاب ابزار خود می تواند  معرف شخصیت درونی افراد باشد. بعد به آنها کاغذی سفید می دهند تا بر روی آن هر چه می خواهند بکشند. بعد از تمام شدن نقاشی از افراد می خواهند که نقاشی های خود را شرح دهند. همچنین از آنها خواسته می شود تا نقاشی های افراد دیگر را شرح دهند و بگویند در نقاشی دیگران چه می بینند. تجزیه و تحلیل نقاشی دیگران نیز می تواند میزان سنجشی برای فهم شخصیت درونی فرد باشد. در پایان جلسه نقاشی ها جمع آوری میشود تا مجددا در پایان دوره مورد بررسی قرار بگیرد و از مطالعه آنها میزان پیشرفت افراد معلوم گردد.
تست گودیناف یکی از آسانترین و کاربردی ترین آزمون ها برای شناسایی شخصیت درونی افراد است. در این تست مداد و کاغذی در اختیار کودک قرار می دهند و به او می گویند یک آدم خیلی قشنگ بکشد. برای هر یک از اعضائ بدن نمره ایی در نظر گرفته شده و هر چقدر کودک آدم کاملتری بکشد نمره او بالاتر می رود.
تست ترسیم خانواده در این آزمون از کودک  می خواهند خانواده ایی را ترسیم کند. سپس با معیارهایی نقاشی او را تجزیه و تحلیل می کنند، مانند آیا خانواده خود را کشیده یا خانواده ایی خیالی؟ آیا موجود خیالی به خانواده خود اضافه کرده؟ آیا فرد یا افرادی از خانواده را حذف کرده  یا خطخطی اش کرده است؟ افراد خانواده از هم دور یا به هم نزدیکند؟ افراد در کجای کاغذ قرار دارند و....
تست خانه- درخت- آدم
تست خانه-درخت-آدم نیز یکی از تست های پرکاربرد روانشناسی است. در این آزمون از کودک می خواهند به ترتیب یک خانه و یک درخت و یک آدم بر روی یک برگ کاغذ بکشد و تاکید شود تا حد امکان زیبا نقاشی بکند.جواب تستی مطلوب است که به هر سه این موضوعات اهمیت داده شود. تناسبات درست باشند. سر درخت رو به بالای صفحه باشد. جنسیت و هویت آدم مشخص باشد که مرد است یا زن؟ خطوط نه خیلی کمرنگ باشند و نه زیادی پررنگ. خانه بیانگر وضعیت فرد با خانواده اش و حس امنیت است، درخت دیدگاه فرد به محیط اطرافش، و آدم دیدگاه فرد نسبت به خودش است. یک شخص سالم از نظر روانی این سه موضوع را در یک راستا ترسیم می کند. فاصله سه موضوع از هم نه خیلی زیاد است و نه چسبیده به هم. هر گونه کمی و کاستی در هر یک از این سه موضوع دیدگاه فرد را نسبت به آن نشان می دهد.

فواید نقاشی
نقاشی بیش از آنکه در تشخیص اختلال‌ های روانی بزرگسالان مفید باشد، در شـناخـت و درمان مشـکلات کودکان سازش نیافته، پرخاشگر و بیقرار مناسـب تر است و برای این گونه کودکان، زمینه‌ ای فراهم می‌ کند تا قابلیت و خلاقیت خود را بروز دهند.

روند ساختن، ترسیم و نقاشـی، فرایند پیچیده‌ ای‌ است که در طی‌ آن کودک‌، اجزای گوناگونی از تجربیاتش را برای پدید آوردن کـلـیـت یک اثر مـعـنادار، مورد استفاده قرار می‌ دهد. در این فرایند تولیدی، کودک در قالب یک اثر هنری، چیزی بیش از محصول و در واقع بخشی از خود را به ما باز می‌ نمایاند؛ اینکه چگونه فکر می‌ کند، چه احساسی دارد و چگونه می‌ بیند.!

به هنگام ترسیم، فرد نه تنها خود را به شکل غیرکلامی، بیان می‌ دارد و از این طریـق پویایی‌ روانی و ارتباط بین فردیش را به نمایش می‌ گذارد، بلکه تعارضات بسیار عمیق خود را نیز فرافکن می‌ سازد. بنابراین با استفاده از این ابزار، می‌ توان نـخسـتین علائم آسیب‌ های روانی افراد را شناسایی کرد.

چطور از هنر و نقاشی به عنوان روش های درمانی استفاده کنیم؟
اگر برای تسکین استرس یا ارتباط با خلاقیت خود آماده نقاشی کشیدن هستید، چند راه برای شروع وجود دارد:

آماده شوید. لوازم خود را هر چه که هست، بردارید. نیازی به خرید ندارید. می‌توانید با یک تکه کاغذ خالی و یک قلم، مداد یا ماژیک شروع کنید.
فضای مناسب خود را پیدا کنید. در فضایی بنشینید که بتوانید دست کم 20 دقیقه برای خودتان وقت بگذارید. یک لیوان آب (یا یک چای آرام بخش) کنار خود بگذارید و راحت بنشینید.
تایمر را تنظیم کنید و نفسی بکشید. می‌توانید یک تایمر را به مدت 20 تا 60 دقیقه تنظیم کنید. ممکن است بخواهید با 20 دقیقه شروع کنید و به ندرت زمان را بالا ببرید. اگر می‌خواهید کمی ذهن‌آگاهی به این روند اضافه کنید، به محض اینکه شروع کردید، چند نفس عمیق (5 یا 10) بکشید تا خودتان را در لحظه متمرکز نگه دارید.
شروع به نقاشی کنید. سعی کنید هنگام نقاشی، در لحظه حضور داشته باشید و به یاد داشته باشید: اینجا هیچ قضاوتی وجود ندارد. در صورت تمایل می‌توانید به مدت 20 دقیقه دایره‌هایی را به صورت خط خطی بکشید. اصلا نیازی نیست اثری خلق کنید که ارزش رفتن به موزه داشته باشد.

نقاشی درمانی در کودکان
نقاشی یکی از راه های ورود به دنیای کودکان است.درواقع ارتباط گیری با کودکان سخت تر از بزرگسالان می باشد و نقاشی می تواند باعث برون ریزی احساسات کودکان و بیان فکرها،تخیلات و آرزوهای آنان باشد.هر شکلی که کودک می کشد و رنگی که به کار می برد می تواند نشان دهنده ی قسمتی از دنیای او و تجربیاتش باشد.تفسیر نقاشی کودکان فقط با استفاده از خود نقاشی صورت نمی گیرد بلکه روایت هایی که خود کودکان از نقاشی ها دارند می تواند کمک کننده به فهم بیشتر دنیای آن ها باشد.

نقاشی فقط برای تشخیص مشکل در کودکان به کار نمی رود.نقاشی زیردسته های مهارت های هنری است که کمک کننده به رشد شناختی و هیجانی فرد هستند.هم چنین نقاشی درمانی به کودکان کمک می کند تا حرف هایی را که نمی توانند تعریف کنند را رسم کنند و در نتیجه برآرام تر شدن و تخلیه ی خشم آن هاموثر می باشد.

هم چنین نقاشی درمانی در کودکان به عنوان یک روش درمانی کمک کننده برای اختلال های رفتاری،ناتوانی یادگیری ،افسردگی و پرخاشگری به کار می رود.

نقاشی درمانی در بزرگسالان
از قدیم کسانی که به نقاشی کردن علاقه داشتند بیان می کردند که نقاشی باعث آرامش یافتن آن ها می گردد.نقاشی علاوه بر یک حوزه ی سرگرمی و مهارت مورد علاقه می تواند به عنوان یک روش درمانی امروزه در بین بزرگسالان به کار رود.یکی از روش های نقاشی درمانی در بین بزرگسالان،استفاده از کتاب های رنگ آمیزی می باشد.کتاب های رنگ آمیزی بزرگسالان که در سال های اخیر باب شده اند،یک روش برای کشف احساسات،آرام نمودن درگیری های ذهنی،تقویت خودآگاهی،مدیریت رفتاری و اعتیاد،بهبود و تقویت مهارت های اجتماعی،کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس می باشد.