ممکن است به نظر عادی به نظر برسد که مدام با گوشی یا کامپیوتر؛ در اینترنت چرخ بزنید، اما زمانی که بدون فکر بالا و پایین کردن اینترنت به حالت اجباری تبدیل می شود، یا بیش از حد به اینترنت یا سایر خدمات آنلاین وابسته هستید، ممکن است به اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی مبتلا باشید. همه ما شنیده‌ایم که گذراندن زمان زیاد جلوی صفحه نمایش برای سلامتی ما چندان خوب نیست. چه صرف ساعت‌ها گشتن در رسانه‌های اجتماعی یا خرید آنلاین، استفاده بیش از حد و اجباری از اینترنت می‌تواند در طول زمان باعث استرس روانی قابل توجهی شود. این موضوع می تواند علائم مرتبط با اضطراب، افسردگی و اعتماد به نفس پایین را تشدید کند. علاوه بر این، استفاده وسواسی از اینترنت ممکن است باعث اختلال در خواب شود و همچنین می تواند بر روابط و شغل شما تأثیر منفی بگذارد.

اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی چیست؟
اعتیاد به اینترنت یک اعتیاد رفتاری است که در آن فرد به استفاده از اینترنت یا سایر وسایل آنلاین به عنوان روشی ناسازگار برای مقابله با استرس های زندگی وابسته می شود. اعتیاد به اینترنت به طور گسترده به رسمیت شناخته شده است، به ویژه در کشورهایی که تعداد زیادی از مردم را تحت تاثیر قرار داده است، مانند کره جنوبی، که در آن به عنوان یک مشکل بهداشت ملی اعلام شده است. اعتیاد به اینترنت، که اغلب به عنوان اختلال اعتیاد به اینترنت (IAD) شناخته می شود، یک وضعیت شناخته شده در آخرین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) نیست.

اعتیاد به اینترنت به تعامل بیش از حد و اجباری با دنیای آنلاین اشاره دارد. افرادی که ممکن است کنترل خود را در  سپری کردن زمانشان در دنیای آنلاین، از دست بدهند، تمایل دارند اینترنت را بالاتر از تعهدات مهمی مانند فرزندپروری، کار یا فعالیت های اجتماعی سرگرم کننده قرار دهند. وسواس یک فرد به اینترنت می تواند به طور منفی در فعالیت ها و مسئولیت های روزانه، روابط و خلق و خو شخص تداخل ایجاد کند.

 دلایل گرایش به اینترنت
در برخی تحقیقات، افراد علل گرایش به اینترنت را، احساس راحتى با آن و برقرارى روابط آسان با دیگران ذکر کرده‌اند، ولى باید توجه داشت که صرف وقت زیاد و سرگرمى با فعالیت‌های بیهوده، داراى عواقب و پیامدهاى منفى بسیارى است.

همچنین با بررسی مطالعات قبلی صورت گرفته می‌توان به این موضوع پی برد که علت دقیق رابطه میان این متغیرهای بالینی با اعتیاد به اینترنت هنوز مشخص نشده است، ممکن است این مشکلات روان‌شناختی فرد را برای ابتلا به اعتیاد به اینترنت مستعد کند یا شاید این اختلالات ناشی از اعتیاد به اینترنت باشد، یعنی افرادی که به اینترنت معتاد می‌شوند، پیامدهای منفی حاصل از آن مانند افسردگی، اضطراب و غیره را تجربه کنند و این موضوع نیاز به مطالعات و بررسی‌های بیشتری دارد.

به نظر می‌رسد که یکی از عواملی که می‌تواند در وابستگی به اینترنت نقش داشته باشد ویژگی‌های شخصیتی باشند. ویژگی‌های شخصیتی، صفات پایداری هستند که از موقعیتی به‌ موقعیت دیگر چندان تغییر نمی‌کنند. آن‌ها گرایش‌های باثبات و بادوام پاسخ‌دهی به شیوه یکسان به محرک‌های مختلف می‌باشند و می‌توانند، پیش‌بینی کننده رفتار فرد در موقعیت‌های مختلف باشند، این ویژگی‌ها می‌توانند فرد را در برابر برخی اختلالات آسیب‌پذیر سازند.

انواع اعتیاد به اینترنت
به طور کلی، اختلال اعتیاد به اینترنت، به دسته‌های مختلفی تقسیم شده است.

رایج‌ترین انواع اعتیاد به اینترنت عبارتند از:

بازی کردن افراطی (Gaming)
استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی، ایمیل، بلاگینگ (Blogging)
اعتیاد به سایت‌های شرط‌بندی اینترنتی
عادت غیرقابل مقاومت به خرید آنلاین
 عادت غیرقابل مقاومت به تماشای فیلم های پورنوگرافی یا چت با محتوای جنسی

اعتیاد به گوشی موبایل، اعتیاد به اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی هم در دسته اعتیادهای اینترنتی قرار می‌گیرند.

پیامدهای روانی اعتیاد به اینترنت
کودکان مبتلا به اعتیاد اینترنت، هر روز بیشتر از دیروز در این بستر حضور دارند و توانایی اعمال هیچ کنترلی بر خود ندارند. این استفاده بی‌رویه و وابستگی بیش از حد باعث ایجاد علائم و عوارض بر روی جسم، روان و رفتار کودک می‌شود؛ این پیامد‌ها شامل موارد زیر است:

گوشه‌گیری کردن: اعتیاد به استفاده از اینترنت یک نوع اختلال روانی و اجتماعی به حساب می‌آید. این اختلال واکنش‌هایی چون بی‌قراری در هنگام کنار گذاشتن اینترنت، دروغ گفتن در ارتباط با زمان حضور در این بستر به خانواده، اضطراب، رعشه، تندخویی، افسردگی، از دست دادن تمرکز، افکار وسواس گونه و بی‌توجهی به سلامت فردی را به همراه دارد.

متفاوت از جماعت عمل کردن: از دیگر پیامد‌های استفاده از اینترنت، بروز رفتار‌هایی متفاوت با چهارچوب‌ها و الگو‌های جامعه است. پس کودک معتاد به اینترنت دارای رفتاری متفاوت با سایر افراد جامعه است و منجر به آسیب رساندن به بستر جامعه و خانواده می‌شود.

پناه آوردن به اینترنت: بسیاری از کودکان برای فرار از مشکلات و چالش‌های خود به اینترنت پناه می‌آورند. آن‌ها تصور می‌کنند با این کار اختلاتی چون احساس ناامیدی، گناه، اضطراب و افسردگی آن‌ها بهبود می‌یابد؛ در صورتی که آن‌ها با فعالیت در این بستر تنها دچار یک حس رضایتمندی کاذب شدند.

خودنمایی در اینترنت: بستر اینترنت و شبکه‌های مجازی این روز‌ها تبدیل به یک محیط برای خودنمایی کودکان، نوجوانان و جوانان شده توجه هر کودکی را به خود جلب می‌کند. در واقع افراد فعال در این بستر، از خودنمایی لذت می‌برند و برای تایید بیشتر از سمت سایر افراد و دریافت هزینه‌های گزاف این مسیر را پرقدرت گام برمی‌دارند.

عدم داشتن ارتباط گرم و صمیمی با خانواده: کودکانی که ساعات زیادی از روز خود را در این بستر سپری میکنند، با والدین و دوستان خود ارتباط کمتری دارند. در واقع شبکه اجتماعی باعث تضعیف پیوند اجتماعی افراد می‌شود. هر کودک با گذراندن زمان خود در این بستر، حوصله خود را برای معاشرت با اطرافیانش از دست می‌دهد.

تخریب ساختار مغزی: یکی از پیامد‌های ناگوار استفاده از اینترنت، تخریب و بروز تاثیرات منفی بر مغز است. استفاده از این بستر باعث اختلال تحلیل ماده خاکستری مغز می‌شود و بر روی تمرکز و حافظه کودک تاثیرات بسزایی می‌گذارد. در واقع قدرت تصمیم‌گیری کودک تضعیف می‌شود و تعیین هدف زندگی برای آن‌ها دشوار می‌شود. تحلیل بافت خاکستری مغز باعث کاهش توانایی کودک و و مانع از بروز احساسات او می‌شود؛ که در نهایت به بروز ناهنجاری ختم می‌گردد.

خطر ابتلا به افسردگی: کودکی که به بستر اینترنتی معتاد است؛ در واقع مستعد به افسردگی است. هر فرد باید ارتباط خود را با این بستر محدود کند و رمانی را به تفریح و سرگرمی سالم برای خود اختصاص دهد.

ایجاد وسواس فکری و عملی: فعالیت مداوم و بی‌هدف در شبکه اجتماعی و اینترنت، باعث ایجاد مشغولیت‌های ذهنی می‌شود. این اتفاق در نهایت منجر به بروز وسواس فکری، عملی و اختلال در زندگی کودک می‌شود و او دیگر احساس آرامش نمی‌کند و از علاقمندی‌های مختص سن خود لذت نمی‌برد.

راه های درمان اعتیاد به اینترنت چیست؟
اولین گام در درمان این است که تشخیص دهیم مشکلی وجود دارد. اگر باور داشته باشید که مشکلی ندارید، احتمالا در جستجوی درمان هم بر نخواهید آمد.

یکی از مشکلات فراگیر اینترنت این است که اغلب قابل ثبت و محاسبه نیست و هیچ محدودیتی ندارد. شما پشت یک صفحه پنهان هستید و بعضی چیزهایی که ممکن است به صورت آنلاین بگویید یا بعضی کارهایی که ممکن است به صورت آنلاین انجام دهید، از آن دسته هستند که هرگز در دنیای واقعی و فردی انجام نمی‌دهید.

بعضی باور دارند که اختلال اعتیاد به اینترنت یک بیماری زودگذر است و اظهار می‌دارند که معمولا خودش، خود به خود درمان می‌شود.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برای رهایی از اعتیاد به اینترنت، رفتار اصلاحی قابل دست یابی و موفقیت آمیز است. رفتارهای اصلاحی عبارتند از نرم افزارهایی که ساعات استفاده از اینترنت، نحوه استفاده و نوع سایت‌های مورد بازدید را کنترل می کنند.

یکی دیگر از راه های درمان اعتیاد به فضای مجازی دارودرمانی است. به این دلیل که اگر شما مبتلا به این اختلال باشید، احتمالا به یک اختلال زیربنایی اضطراب یا افسردگی نیز مبتلا می‌باشید که با دارو قابل درمان است.

عموماً باور بر این است که اگر شما افسردگی یا اضطراب را درمان کنید، اعتیاد به اینترنت نیز در پی آن بهبود می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب تأثیر عمیقی روی ساعات صرف شده در اینترنت می‌گذارند و در بعضی موارد با نرخی بین شانزده تا سی و پنج ساعت در هفته موجب کاهش استفاده از اینترنت می‌شوند.

همچنین مطالعات نشان داده است که فعالیت فیزیکی نیز می‌تواند با افزایش سطح سروتونین در درمان اعتیاد به فضای مجازی مؤثر باشد.

اعتیاد به اینترنت باعث تخریب و بروز تاثیرات منفی بر مغز می‌شود. استفاده از این بستر باعث اختلال تحلیل ماده خاکستری مغز می‌گردد و بر روی تمرکز و حافظه کودک تاثیرات بسزایی می‌گذارد.