شب ادراری چیست؟
خیس‌کردن تخت‌خواب یا شب ادراری کودک، در واقع ادرار‌کردن به صورت غیرارادی در خواب و در سنی که انتظار کنترل ادرار از کودک داریم، گفته‌می‌شود.
خیس‌شدن تخت‌خواب و لباس و یک کودک خجالت‌زده، صحنه آشنا در بسیاری از خانه‌ها است با این وجود، شب ادراری اغلب بخشی از رشد کودک است.
به‌طور‌کلی، شب ادراری قبل از ۷ سالگی چندان نگران‌کننده نیست. در این سن، کودک شما ممکن است هنوز در حال تکامل کنترل شبانه مثانه باشد. اگر شب ادراری کودک ادامه یابد، باید با صبر و درک بیشتر به بررسی مشکل بپردازید. تغییر سبک زندگی، آموزش کنترل مثانه، هشدارهای رطوبت و برخی داروها ممکن است باعث کاهش تدریجی شب ادراری شوند.
البته این موضوع را به خاطر داشته‌باشید که شب ادراری تنها مختص کودکان نیست. گاهی بزرگسالان و نوجوانان هم به این مشکل مبتلا می‌شوند.

چند نوع شب ادراری در کودک داریم؟
دو نوع شب ادراری در کودکان وجود دارد. کودک ممکن است یک یا هر دو نوع را تجربه کرده باشد
شب ادراری اولیه
این نوع از شب ادراری در زمان از پوشک گرفتن کودک اتفاق می افتد. هنگامیکه کودک هنوز به طور کامل نمی تواند از توالت استفاده کند و تسلط کامل به آن ندارد.
شب ادراری ثانویه
شب ادراری ثانویه زمانی است که کودک در طول روز به راحتی دستشویی خود را می گوید و تسلط کافی برای کنترل مثانه خود در طول روز دارد اما در شب تختخواب خود را خیس می کند. یا زمانیکه کودک یک دوره زمانی ادرارش را کنترل می کرده و شب ها بدون خیس کردن بستر خود، می خوابیده اما بعد از مدتی دچار شب ادراری شده است.

دلایل شب ادراری در کودکان چیست؟
شب ادراری در کودکان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به طور کلی دلایل احتمالی شب ادراری ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
در بسیاری از موارد، شب ادراری یک الگوی ژنتیکی است که از والدین، عمه یا عمو و … به ارث رسیده است.
اضطراب و استرس بیش از اندازه می تواند باعث شب ادراری شود.
ایجاد تغییراتی در محیط خانواده، حتی تغییرات مثبت، مثل تولد گرفتن، به دنیا آمدن فرزند جدید و … یا تغییرات منفی مثل دعوا و کشمکش و .. می تواند شب ادراری را تشدید کند.
پیش فعالی و اختلال نقص توجه در کودکان.
بی اختیاری مدفوع در کودکان یا یبوست که باعث می شود به مثانه فشار وارد شود.
تاخیر در رشد مثانه نسبت به بقیه همسالان
دیابت
مثانه بیش ‌فعال
رشد فیزیکی کندتر نسبت به همسالان
مثانه کوچک
مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری
عفونت مجاری ادراری
خواب بسیار عمیق
کودک به اندازه کافی به دستشویی نرود.

عوامل خطر شب ادراری چیست؟
این بیماری می‌تواند در هر شخصی ایجاد شود. اما در پسران دو برابر بیشتر از دختران دیده‌می‌شود. عوامل متعددی می‌توانند موجب افزایش احتمال شب ادراری شوند، از جمله:
۱. استرس و اضطراب
حوادث استرس‌زا، مانند آمدن برادر یا خواهر جدید، رفتن به یک مدرسه جدید و یا خوابیدن دور از خانه، ممکن است موجب شب ادراری در کودک شما شود. حتی شب ادراری می‌تواند در شب قبل از امتحان هم بروز کند.
۲. سابقه خانوادگی
اگر یک یا هر دو والدین فرزند در کودکی مبتلا به شب ادراری بوده‌اند، فرزند آنها شانس بیشتری برای ابتلا به شب ادراری دارد.
۳. اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
شب ادراری در کودکان مبتلا به بیش‌فعالی شایع‌تر است.
۴. سن بالا
در بزرگسالان یکی از اصلی‌ترین مواردی که در ابتلا به شب ادراری موثر است، سن بالا است. معمولا افرادی که ناتوان در راه‌رفتن و یا انجام کارهای خود هستند، بیشتر به این حالت دچار می‌شوند.

چه زمانی شب ادراری خطرناک است یا نشانه اختلال است؟
شب ادراری بیماری جدی محسوب نمی‌شود. اما شب ادراری در کودک بالای ۷ سال می‌تواند مشکل محسوب شود. اگر کودک به مدت حداقل ۳ ماه متوالی هفته‌ای ۲ بار یا بیشتر به خیس‌کردن تخت ادامه‌دهد، باید به پزشک مراجعه‌کرد. این بیماری می‌تواند برای کودک و خانواده استرس ایجاد‌کند. این کودکان به مرور زمان اعتماد‌به‌نفس خود را از‌دست داده و دچار آسیب‌های روحی می‌شوند.

عوارض شب ادراری در کودکان چیست؟
یکی از سوالاتی که برای والدین پیش می آید این است که آیا شب ادراری مشکلی برای فرزندم ایجاد می کند؟ مشکلات احتمالی ناشی از شب ادراری می تواند شامل موارد زیر باشد:
استرس عاطفی و خجالت کشیدن
اگر شب ادراری فرزندتان را ناراحت نمی کند و بر روی خلق و خوی آنها و ارتباطاتشان با دیگران تاثیری نداشته باشد، نگران نباشید. با این حال، در سن 8 تا 10 سالگی، شب ادراری بر عزت نفس و تربیت کودک شما تأثیر می گذارد و به دلیل خجالت کشیدن و ناراحتی آنها از این موضوع، در فعالیت های اجتماعی و برقراری ارتباط آنها مشکل ایجاد می کند.
مشکلات پوستی ناشی از لباس زیر خیس
سعی کنید لباس زیر و تشک خیس را سریع از زیر کودکتان جمع کنید. اگر کودک تمام شب را با لباس زیر خیس بخوابد احتمال بوجود آمدن مشکلات پوستی برای فرزند شما بالا می رود.

تشخیص شب ادراری چگونه انجام می شود؟
بسته به شرایط، پزشک ممکن است هر کدام از موارد زیر را برای تشخیص علت اصلی و‌ کمک به درمان توصیه‌کند:
    معاینه فیزیکی
    صحبت در مورد علائم بیماری، مصرف مایعات، سابقه خانوادگی، عادات روده و مثانه و مشکلات مربوط به شب ادراری
    آزمایش ادرار برای ارزیابی عفونت یا دیابت
    عکس رادیوگرافی یا دیگر آزمایشات تصویربرداری از کلیه‌ها یا مثانه برای بررسی ساختار سیستم ادراری
    سایر آزمایشات ادراری یا ارزیابی‌ها، در صورت نیاز

راه های جلوگیری از شب ادراری و درمان آن
از نظر روانشناسان آویژه نکته کلیدی برای درمان شب ادراری کودک این است که فرزندتان را سرزنش یا شرمنده نکنید. در عوض، روی تشویق مثبت و گام‌های عملی که می‌توانید با هم بردارید تمرکز کنید. برخی از اقدامات عملی برای توقف شب ادراری عبارتند از:
دستشویی رفتن در طول روز را مدیریت کنید
روی رفتارهای فرزندتان در طول روز تمرکز کنید. زمان مصرف مایعات و دفع ادرار در طول روز بر آنچه در شب اتفاق می افتد تأثیر می گذارد. با کودک خود تمرین کنید تا هر دو یا سه ساعت یک بار در طول روز به دستشویی برود. شما می توانید هر دو ساعت یکبار از آنها بپرسید که دستشویی دارند یا نه. گاهی اوقات فرزندانمان سرگرم بازی و یا تماشای تلوزیون خواهند شد و دستشویی رفتن را فراموش می کنند و یا برای اینکه وقفه ای در بازی آنها ایجاد نشود، دستشویی خود را به مدت طولانی نگه میدارند.
حواستان باشد که کودک شما قبل از خواب مایعات زیادی ننوشد
فرزندتان را تشویق کنید که در روز مایعات زیادی بنوشد، تا در هنگام شب استفاده از مایعات به حداقل برسد. کودکانی که عادت دارند در اواخر روز ورزش کنند باید قبل از تمرین یا بازی کردن خود آب بدنشان را تامین کنند، سپس سعی کنند مصرف مایعات را در طول شب محدود کنند.
فرزندتان را تشویق کنید قبل از خواب به دستشویی برود
یک ساعت قبل از خوابیدن از کودکتان بخواهید به دستشویی برود و مجدد هنگامی که می خواهید کودکتان را به رختخواب ببرید از او سوال کنید که آیا دستشویی دارد یا نه.
اطمینان حاصل کنید که کودک شما می تواند به راحتی در شب به دستشویی برود
برخی مواقع کودکان در شب به دلیل ترس از تاریکی یا دور بودن سرویس بهداشتی از دستشویی رفتن امتناع می کنند. شما می توانید از چراغ خواب در سالن یا اتاق و همچنین روشن بودن چراغ در سرویس بهداشتی استفاده کنید.
از نوشیدنی های حاوی کافئین (مانند پاپ یا نوشابه) خودداری کنید.
به طور کلی نوشیدنی های حاوی کافئین برای کودکان ضرر دارد. از آنجایی که کافئین مثانه را تحریک می کند، به خصوص در عصر از مصرف آن جلوگیری شود.
هنگامی که کودکتان رختخوابش را خیس می کند، به او کمک کنید و صبح به خوبی آن را بشویید تا بویی نداشته باشد.
به جای پوشک از شلوارهای آموزشی استفاده کنید.
استرس و ناراحتی در شب را به حداقل برسانید.اگر شما کودک پرخاشگری دارید. حواستان باشد که خشم و عصبانیت و استرس او را کنترل کنید. استرس و ناراحتی می تواند باعث شب ادراری در کودکان شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با راه های کنترل خشم می توانید به کنترل خشم در کودکان مراجعه کنید.
از زنگ هشدار که رطوبت را تشخیص می دهد و به صدا در می آید و باعث می شود کودک شما برای استفاده از دستشویی از خواب بیدار شود، استفاده کنید.
به مشاوره خانواده یا یک درمانگر که می تواند به کودک شما کمک کند تا با تغییرات زندگی یا استرس های دیگر کنار بیاید، مراجعه کنید.

چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم تا از مشکل خود ناراحت نباشد و شب ادراری برای او مشکلی ایجاد نکند؟
مسلما فرزند شما نمی تواند مشکل شب ادراری را بدون کمک شما کنترل کند. به یاد داشته باشید که شب ادراری از کنترل فرزند شما خارج است و او تقصیری ندارد پس آنها را دعوا یا سرزنش نکنید. حواستان باشد که خانواده یا دوستان، فرزندتان را مسخره نکنند و با حرف هایشان باعث نشوند که فرزند شما خجالت بکشد و فردی گوشه گیر و افسرده شود. اگر فرزند شما، خجالتی و کم رو است پس به شما توصیه می کنم حتما مقاله درمان خجالتی بودن کودکان را مطالعه بفرمایید. همچنین تخت و یا تشک کودک خود را با یک ملحفه پلاستیکی بپوشانید و مدام آنها را عوض کنید تا فرزندتان دچار عفونت و مشکلات پوستی نشود.

_________________________________________________________

مقالات دیگر