گلوسوفوبیا (Glossophobia) یا ترس از سخنرانی چیست؟
براساس تحقیقات انجام شده توسط انجمن سلامت روان آمریکا، بالغ بر 75 درصد مردم جهان با نوع خاصی از فوبیا به نام گلوسوفوبیا مواجه هستند. ترس از سخنرانی (Glosoophobia) نوعی اختلال اضطرابی است که با بروز نشانه های مختلف نمایان می شود. فوبیا یا همان ترس های افراطی به حدی شرایط روحی و روانی یک فرد را تحت تاثیر قرار می دهند که حتی با فکر کردن به یک موضوع خاص، نشانه های روحی و جسمی متعددی بروز می کنند. گلوسوفوبیا نیز چنین شرایطی را برای افراد ایجاد می کند.
کسانی که دچار اضطراب صحبت کردن در جمع هستند، با فکر کردن به انجام یک سخنرانی هم دچار استرس می شوند. از اینکه در مقابل دیگران صحبت کنند، می ترسند. با قرار گرفتن در موقعیت سخنرانی و سمینار فشار خونشان افزایش می یابد. دهانشان خشک شده و دستانشان می لرزد. به این ترتیب تمرکز خود را از دست داده و قادر به حرف زدن نخواهند بود. البته همه ما حتی سخنرانان بزرگ و مطرح جهان هم برای آغاز یک سخنرانی و صحبت کردن در جمع مضطرب می شویم.
نکته مهمی که در این مورد وجود دارد، کنترل شرایط روحی و جسمی است. بنابراین اضطراب سخنرانی برای همیشه از بین نمی رود، بلکه می توان نشانه های آن را کنترل کرد. این دقیقا همان کاری است که سخنرانان موفق انجام می دهند. به همین علت از اینکه به هنگام صحبت کردن در جمع مضطرب می شوید، خجالت نکشید. بلکه باید با یادگیری و به کارگیری تکنیک های اصولی، نشانه های گلوسوفوبیا را کنترل کنید. برای یادگیری تکنیک های افزایش اعتماد به نفس صحبت در جمع می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید.

دلایل بروز گلوسوفوبیا
همان‌طور که در بالا اشاره شد، واکنش "بجنگ یا بگریز" کاربردی حیاتی در مواقعی که انسان توسط حملات دشمن یا حیوانات وحشی تهدید می‌شود دارد. اما باید بگوییم که این واکنش در اتاق جلسه یا کنفرانس اصلاً کارآمد نیست و آثار ناخوشایندی خواهد داشت. یافتن ریشه‌های ترس می‌تواند گام‌های مؤثری در مدیریت و کنترل این شرایط داشته باشد.
خوب است بدانیم گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی و صحبت عمومی در بسیاری از افراد ناشی از ترس از خجالت، مورد قضاوت قرار گرفتن و یا  مخالفت با نظراتشان است. تجربیاتی مثل ارائه گزارش در کلاس درس می‌تواند یکی از اتفاقات تلخ و ناخوشایند برای این افراد باشد.
گرچه فوبیاهای اجتماعی می‌توانند ریشه در خانواده داشته باشند، اما از نظر علمی این موضوع فعلاً نامشخص است. طی تحقیقی که روی موش‌های آزمایشگاهی در سال 2002 انجام شد مشخص شد موش‌هایی که ترس از اضطراب کمتری دارند، فرزندان با اضطراب کمتری نیز به دنیا می‌آوردند. البته تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است تا اثر عوامل موروثی بر فوبیاهای اجتماعی را بررسی کند.
همچنین طی آزمایشی که توسط انستیتو ملی سلامت ذهنی امریکا صورت گرفته مشخص‌ شده مغز افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند، زمانی که با نظرات منفی مواجه می‌شوند، واکنش‌های شدیدی نشان می‌دهند. مناطق تحت تأثیر قرار گرفته در مغز این افراد، آن مناطقی بودند که مسئولیت خود ارزیابی و پردازش‌های احساسی را عهده‌دار بودند. گفتنی است این واکنش شدید در افرادی که دچار این اختلال نیستند وجود ندارد.

نشانه های گلوسوفوبیا
مطالعات نشان می‌دهند که گلوسوفوبیا اولین فوبیا یا ترس شایع در امریکاست. حتی ترس از ارتفاع، مار و تمساح نیز به‌اندازه ترس از سخنرانی (گلوسوفوبیا ) شایع نیستند. اگر در حین سخنرانی دچار علائم زیر می‌شوید شما نیز از گلوسوفوبیا رنج می‌برید:
    دل‌پیچه و مشکلات معده
    عرق کردن کف دست
    خشکی دهان
    لرزش پاها
    سفتی گلو
علائم شدیدتر نیز شامل حالت تهوع، پنیک یا حملات عصبی، استرس بیش‌ازحد و تعرق کل بدن هستند. این اتفاقات در بدن به دلیل ترشح فراوان آدرنالین رخ می‌دهند. دلیل اصلی این ترس را نیز می‌توان در یک عبارت خلاصه کرد و آن «ترس از قضاوت مردم» است.
جالب است بدانید که بدن ما در برابر این ترس، دقیقا همان واکنشی را از خود نشان می‌دهد که هنگام حمله حیوانات وحشی! بسیاری از افراد با مشاهده این علائم در خود در اولین سخنرانی‌شان برای همیشه آن را فراموش کرده یا در موقعیت‌های مختلف تلاش می‌کنند از آن فرار کنند.

عوارض گلوسوفوبیا
ترس یکی از احساسات انسان است که در مواجه شدن با موضوعات مختلف بروز می کند. بر اساس تحقیقات انجام شده، مشخص گردیده که ترس از سخنرانی (Glosoophobia) حتی بالاتر از ترس از مرگ قرار می گیرد. در واقع بسیاری از کسانی که با اختلال اضطرابی گلوسوفوبیا مواجه هستند، حاضرند بمیرند ولی در یک جمع صحبت نکنند.
به همین علت پیامدهای مختلفی همچون انزوا، دوری از اجتماع، از دست دادن موقعیت شغلی و حتی مختل شدن روابط عاطفی برای چنین افرادی به وجود می آیند.

گلوسوفوبیا چطور درمان می‌شود؟
افرادی که دچار ترس شدید از صحبت در جمع هستند و یا گلوسوفوبیا زندگی روزمره آن‌ها را با اخلال مواجه ساخته، می‌توانند دراین‌باره با یک پزشک مشورت کنند و از او راهنمایی بخواهند. لازم به ذکر است پزشکان می‌توانند با برنامه‌ریزی و کار روی یک برنامه هدفمند درمانی، به این افراد کمک کنند. گزینه‌هایی که برای برنامه درمانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد عبارت‌اند از:
روان‌درمانی
بسیاری از افراد می‌توانند بر گلوسوفوبیا یا ترس از سخنرانی خود توسط درمان‌های رفتارشناختی فائق بیایند. تمرین و کار با یک درمانگر می‌تواند به شناخت ریشه بروز اضطراب در افراد کمک کند. به‌طور مثال ممکن است فردی ریشه ترس خود را در "مورد تمسخر واقع‌ شدن" بیابد چراکه ممکن است این فرد در کودکی مورد تمسخر واقع‌ شده باشد. این فرد متوجه خواهد شد که ترس او از صحبت کردن نیست و بلکه از تمسخر می‌ترسد بنابراین می‌توان با توجه به ریشه ترس این فرد از روش‌های درمانی مناسب استفاده کرد.
در واقع فرد درگیر گلوسوفوبیا و درمانگر وی همراه با یکدیگر به اکتشاف ترس‌ها و تفکرات منفی خواهند پرداخت. درمانگر راه‌هایی برای تغییر شکل تفکرات منفی به آن فرد آموزش خواهد داد.
به‌عنوان نمونه برای تغییر شکل تفکر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
به‌جای اینکه فکر کنید "من نباید هیچ اشتباهی انجام دهم" قبول کنید که همه افراد می‌توانند دچار اشتباه شوند و یا اشکالاتی هنگام ارائه مطالب داشته باشند. همچنین لازم است بدانیم بیشتر اوقاتی که فرد ارائه‌دهنده دچار اشتباه می‌شود، حضار از آن اشتباه مطلع نمی‌شوند.
به‌جای "همه فکر می‌کنند من بی‌عیب‌و‌نقص هستم"، باید روی این واقعیت تمرکز کنیم که حضار می‌خواهند ما موفق باشیم و ارائه و صحبت خود را با موفقیت به پایان برسانیم. سپس به یادآوری جزئیاتی که قرار است در مورد آن صحبت کنیم بپردازیم و به احاطه خود به مطالب قابل‌ارائه فکر کنیم.
بنابراین لازم است به‌محض اینکه ترس‌های خود را شناسایی کردیم، سعی در ارائه مطالب و ایراد سخنرانی در گروه‌های پشتیبانی‌کننده کوچک (گروه‌هایی برای پشتیبانی از افرادی که اضطراب اجتماعی دارند) داشته باشیم. گفتنی است با روند رو به رشد اعتمادبه‌نفس خود، می‌توانیم در جمع‌های بزرگ‌تر به صحبت و سخنرانی بپردازیم.
داروهای مؤثر در بهبود گلوسوفوبیا
اگر روش‌های درمانی که در بالا اشاره شد بر روی شما تأثیر نداشت، پزشک شما می‌تواند از تجویز انواع داروهایی که برای بهبود و درمان اختلالات اضطرابی وجود دارند، استفاده کند.
Beta blockers یا بلاک کننده‌های بتا که معمولاً برای درمان فشارخون بالا و بی‌نظمی و اختلالات قلبی استفاده می‌شوند می‌توانند در کنترل علائم و آثار فیزیکی گلوسوفوبیا مؤثر باشند. داروهای ضدافسردگی نیز می‌توانند در کنترل اضطراب اجتماعی کارآمد باشند.
اگر اضطراب شما شدید است و زندگی روزانه شما را تحت تأثیر قرار داده است، بعید نیست که پزشک برای شما داروهایی از گروه بنزودیازپین‌ها شامل آتیوان یا همان لورازپام و یا زنکس یا همان آلپرازولام تجویز کند. البته توجه داشته باشید که مصرف هرگونه دارویی بدون مشورت و تجویز پزشک به‌شدت می‌تواند خطرناک باشد.

روش های مقابله با ترس از سخنرانی
در کنار پیامدها و عوارض گلوسوفوبیا، راهکارهای مختلف و موثری نیز برای کنترل و غلبه بر نشانه های آن وجود دارند. با توجه به اهمیت آشنایی با راهکارهای کنترل اضطراب صحبت کردن در جمع، در ادامه مطلب به چند مورد از آن ها اشاره می کنیم:
خود را پنهان نکرده و در موقعیت قرار بگیرید
همانطور که گفتیم کم نیستند تعداد افرادی که حتی با فکر کردن به صحبت در جمع، مضطرب می شوند. این افراد ممکن است هیچگاه یک سخنرانی را اجرا نکرده باشند، به همین علت دچار ترس و اضطراب می شوند. بنابراین به عنوان یکی از راهکارهای مهم غلبه بر گلوسوفوبیا، باید در موقعیت سمینار قرار بگیرید. برای اینکه متوجه شوید آیا واقعا با شروع سخنرانی مضطرب می شوید یا نه، باید در موقعیت قرار بگیرید. از صحبت کردن در جمع خودداری نکرده و بهانه تراشی نکنید. توجه داشته باشید به همان میزان که از مواجه شدن با ترسی که دارید، خودداری کنید، نشانه های آن شدت می یابند.
تصویر سازی ذهنی کنید
ذهن ما این قدرت را دارد که موقعیت های مختلف را تصویر سازی کند. پس چرا از این توانایی برای غلبه بر ترس از سخنرانی (Glosoophobia) استفاده نکنیم؟ برای رفع نشانه های اضطراب می توانید خود را در موقعیتی تجسم کنید که در یک جمع قرار گرفته و قصد صحبت کردن دارید. همه چیز خوب پیش رفته و خبری از بروز نشانه هایی از ترس و استرس نیست. با انجام این کار یک تجربه ذهنی از انجام سخنرانی پیدا می کنید.
اعتماد به نفس خود را تقویت کنید
اعتماد به نفس؛ عاملی که می تواند انسان را از فرش به عرش برساند و یا کاملا برعکس. بدون شک همه ما برای پیشرفت در زندگی به اعتماد به نفس نیاز داریم. این اعتماد به نفس است که به ما کمک می کند از توانایی های فردی خود استفاده کنیم. اعتماد به نفس به ما قدرت صحبت کردن در جمع را می دهد. این در حالی است که عدم اعتماد به نفس سبب انزوا و گوشه گیری ما شده و روابط اجتماعی را محدود می کند. کمبود اعتماد به نفس به تدریج همه جوانب زندگی را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات بسیار زیادی را ایجاد می کند. بنابراین به عنوان یکی از راهکارهای غلبه بر ترس از سخنرانی (Glosoophobia) باید به فکر تقویت اعتماد به نفس خود باشید.
نسبت به موضوع مورد نظر مسلط باشید
هیچ سخنرانی بدون هدف و در واقع بدون موضوع برگزار نمی شود. همه شرکت کنندگان و سخنرانان نیز از موضوع آن مطلع هستند. متاسفانه برخی از افراد به دلیل مسلط نبودن نسبت به موضوعی که قصد صحبت کردن درمورد آن را دارند، دچار اضطراب می شوند. به همین علت باید قبل از آغاز سخنرانی، نسبت به موضوع آن اطلاعات کسب کنید. اجازه ندهید که جوانب قابل کنترل سبب ایجاد نشانه های ترس و اضطراب شوند.
خاطرات تلخ گذشته را فراموش کنید
اگر در کودکی، نوجوانی یا حتی بزرگسالی برای صحبت کردن در جمع مورد تمسخر قرار گرفته اید یا حین برگزاری یک سمینار مطالب تهیه شده را فراموش کرده اید، بهتر است دیگر به آن ها فکر نکنید. پَر و بال دادن به خاطرات تلخ گذشته سبب ناکامی در زمان حال می شود. به همین علت نباید ذهن خود را در گذشته و خاطرات تلخ آن زندانی کنید. این قول را به خودتان بدهید که برای غلبه بر ترس از سخنرانی تلاش کرده و موفق می شوید.
اجرای یک سخنرانی را تمرین کنید
صحبت کردن در یک جمع و در مقابل دیگران، غذا خوردن نیست که نیازی به تمرین کردن نداشته باشد. به هر حال قرار است در مورد یک موضوع خاص صحبت کنید. بنابراین به انجام تمرینات موثر و اصولی نیاز دارید. تمرینی اصولی محسوب می شود که برای انجام آن لباس رسمی بپوشید، پشت میز یا ایستاده قرار بگیرید و تجسم کنید در سالن کنفرانس هستید. سپس از ابتدا تا به انتهای متنی که آماده کرده اید را اجرا کنید. در چنین شرایطی ذهن شما آماده شده و در روز مقرر به هنگام اجرای سخنرانی اصلی، نشانه های اضطراب کمتر نمایان می شوند.
نوشیدن آب را فراموش نکنید
براساس تحقیقات علمی، ثابت شده که نوشیدن آب سبب کاهش شدت اضطراب می شود. بنابراین به منظور کاهش شدت استرس و ترس از سخنرانی بهتر است آب بنوشید. این کار را قبل و حین صحبت کردن انجام دهید. همچنین نوشیدن آب به رفع خشکی دهان، روان تر صحبت کردن و اجرای بهتر سخنرانی کمک می کند.
برای صحبت کردن عجله نکنید
یکی از علل ایجاد اضطراب و ترس از سخنرانی (Glosoophobia)، فراموشی مطالب است. زمانی که حین صحبت کردن نکته ای را فراموش می کنید، مضطرب شده و رشته کلام از دستتان خارج می شود. حال سوال این است که چگونه می توان از فراموشی حین صحبت کردن، جلوگیری کرد؟ یکی از راهکارهای رفع این مشکل، عجله نکردن است. برخی از افراد در ذهن خود مطالب چند دقیقه بعد را مرور می کنند، به همین علت هماهنگی ذهن و زبان مختل می شود. بنابراین سخنرانی خود را به همان ترتیبی که تمرین کرده اید، اجرا کنید. برای یادآوری مطالب عجله نکرده و به خودتان مسلط باشید.
از تکنیک آرامش فعال استفاده کنید
بدون شک همه ما تا به حال در موقعیتی قرار گرفته ایم که دیگران به ما توصیه کرده اند برای رسیدن به آرامش به اصطلاح ریلکس کنیم. حال بهتر است بدانیم تکنیک آرامش فعال چگونه اجرا می شود. برای انجام این کار باید چشمان خود را بسته، نفس عمیق بکشید و تمام عضلات بدن را متقبض کنید. سپس بازدم انجام داده و عضلات خود را رها کنید. با انجام دادن مداوم این تکنیک می توانید در موقعیت های مختلف برای رسیدن به آرامش از آن استفاده کنید.

_________________________________________________________

مقالات دیگر