آگورافوبیا (Agoraphobia) چیست؟
در زبان یونانی باستان «آگورا» (Agora) به معنی «بازار» و «فوبیا» (Phobia) به معنی «وحشت» است. به همین علت آگورافوبیا در لغت معنای «وحشت از فضاهای باز، بزرگ و عمومی» دارد و گاه به عنوان «بازارهراسی» نیز ترجمه می‌شود، اما باید دقت داشته باشید که امروزه مفهوم آگورافوبیا فقط وحشت از فضای باز نیست، بلکه به سختی‌های بالقوه آن (مثل پیدا کردن راه خروج) اشاره دارد.
حتما شما هم دیده‌اید که برخی افراد از فضاهای بسته، بسیار باز یا پرجمعیت به‌شدت می‌ترسند. وحشت آن‌ها نه به دلیل خطری واقعی، بلکه مبنی بر است که نکند اگر به کمک نیاز داشته باشند، نتوانند از آن فضا خارج شوند و به کمک دسترسی پیدا کنند. این دسته افراد از دیدگاه روانشناسی به آگورافوبیا دچار هستند.
«آگورافوبیا» (Agoraphobia) یکی از انواع اختلال‌های اضطرابی است. افراد مبتلا به این اختلال از قرار گرفتن در مکان‌ها یا شرایطی که به آن‌ها احساس گیر افتادن و درماندگی می‌‌دهند، می‌ترسند. ترس اصلی آن‌ها این است که در صورتی که اضطراب آن‌ها تشدید شود و نیاز به کمک داشته باشند، هیچ راه آسانی برای فرار از موقعیت یا کمک گرفتن از دیگران وجود نداشته باشد. برای مثال استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، قرار گرفتن در فضاهای شلوغ، فضاهای تنگ یا بسیار بزرگ می‌تواند باعث وحشت آن‌ها شود.
اکثر افرادی که آگورافوبیا دارند، پس از یک یا چند «حمله هراس» (Panic attack) به این اختلال دچار شدند. حمله هراس، نوعی حمله اضطرابی است که طی آن فرد در عرض چند دقیقه اضطراب بسیار شدیدی را تجربه می‌کند، به‌طوری که فکر می‌کند در حال مرگ است. در چنین حالتی، فرد مبتلا به آگورافوبیا می‌ترسد که دوباره حمله هراس را تجربه کند و دسترسی به کمک نداشته باشد، در نتیجه از مکان‌هایی که ممکن است باعث اضطراب او شوند، اجتناب می‌کند. در نهایت این اجتناب کردن‌ها می‌تواند زندگی این افراد را به‌شدت مختل کند، مثلا ممکن است حتی نتوانند به تنهایی خرید کنند یا از خانه بیرون بیایند.

علائم آگورافوبیا
علائم معمول آگورافوبیا شامل انواع ترس هستند، مانند ترس از:
    تنها بیرون آمدن از خانه
    هرگونه تجمع افراد یا صف‌ها
    فضاهای محدود مانند تالار سینما و نمایش، آسانسور یا مغازه‌های کوچک
    فضاهای بسیار باز مانند پارک‌ها، پل‌ها یا مراکز خرید بزرگ
    استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، مانند اتوبوس، قطار یا هواپیما
برای ما افراد مبتلا به آگورافوبیا، قرار گرفتن در چنین موقعیت‌هایی باعث ایجاد نگرانی زیاد می‌شوند؛ زیرا اگر دچار حمله هراس (پنیک) یا سایر علائم ناتوان‌کننده شویم، نمی‌توانیم فرار کنیم یا از کسی کمک بگیریم.
علاوه بر علائم فوق، در تشخیص آگورافوبیا مسایل زیر هم باید وجود داشته باشند:
    ترس و نگرانی زیاد فقط در صورت قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص
    عدم تناسب میزان ترس و اضطراب ما با میزان واقعی خطر در آن موقعیت
    اضطراب و ترس زیاد و در نتیجه، پرهیز از برخی موقعیت‌های اجتماعی یا کاری
    تداوم این حالت برای مدت حداقل شش ماه یا بیشتر

علت بروز آگورافوبیا
علت بروز آگورافوبیا معمولا به‌طور ویژه مشخص نیست. عوامل زیادی از جمله ژنتیک، ساختار مغزی، تجربه حوادث ناگوار و یادگیری محیطی می‌تواند بر روی این اختلال تاثیر بگذارد. آگورافوبیا اغلب بعد از تجربه حمله هراس رخ می‌دهد، با این حال، تمامی افرادی که آگورافوبیا دارند،‌ حمله هراس را تجربه نمی‌کنند. در این دسته افراد آگورافوبیا ممکن است به وحشت آن‌ها از جرم و جنایت، بیماری یا تجربه تصادف و حوادث ناخوشایند مرتبط باشد.
موارد زیر عواملی هستند که احتمال ابتلای یک فرد به آگورافوبیا را افزایش می‌دهند.
    داشتن یک اختلال اضطرابی دیگر، مانند «اختلال اضطراب فراگیر» (General Anxiety Disorder) یا «اختلال اضطراب اجتماعی» (Social Anxiety Disorder)
    ابتلا به انواع دیگر «اختلال فوبیا» (Phobia Disorder)
    ابتلا به «اختلال اضطراب پس از سانحه» (Post-Trumatic Stress Dirsorder | PTSD)
    داشتن سابقه خانوادگی از اختلال‌های اضطرابی
    سابقه تجربه «سوءاستفاده» (Abuse) یا «تروما» (Truma) به‌خصوص در کودکی
    عزت‌نفس پایین
    افسردگی
    تجربه دوره‌های طولانی انزوا مثل دوران قرنطینه در همه‌گیری ویروس کرونا

عوامل خطرزای آگورافوبیا
آگورافوبیا می‌تواند از کودکی آغاز شود، اما اکثر مبتلایان از سنین اواخر نوجوانی تا اواسط جوانی (به طور معمول پیش از ۳۵ سالگی) آن را احساس می‌کنند. اگرچه ممکن است در برخی موارد افراد میانسال هم به آن مبتلا شوند.
زنان بیش از مردان به آگورافوبیا مبتلا هستند. سایر عواملی که احتمال ابتلا به آگورافوبیا را بیشتر می‌کنند، عبارتند از:
    ابتلا به اختلال هراس یا پنیک و انواع فوبیا
    پاسخ دادن به حمله‌های هراس (پنیک) با ترس بیش از حد و دوری از موقعیت
    تجربه قبلی وقایع پراسترس در زندگی، مانند قربانی سوءاستفاده بودن، مرگ والدین یا تحت حمله قرار گرفتن
    درگیری یکی از اقوام نزدیک با آگورافوبیا

عوارض آگورافوبیا
اختلال آگورافوبیا می‌تواند به‌شدت، فعالیت‌های زندگی ما را محدود کند. اگر آگورافوبیا شدید باشد، حتی نمی‌توانیم از خانه بیرون برویم.
بدون درمان، برخی از مبتلایان به این بیماری، خانه‌نشینی را برای سال‌ها تجربه خواهند کرد و به‌شدت به کمک سایرین وابسته خواهند شد.
احتمال همزمانی ابتلا به آگورافوبیا و اختلالات زیر زیاد است:
    افسردگی
    اعتیاد به مواد مخدر یا الکل
    سایر اختلالات ذهنی، به‌خصوص اختلالات اضطرابی و اختلالات شخصیتی

آگورافوبیا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آگورافوبیا معمولاً از روی علائم و نشانه‌های آن تشخیص داده می‌شود. پزشک‌تان درباره‌ی علائمی که دارید سؤالاتی می‌پرسد، مانند اینکه چه زمانی شروع شده‌اند و چند وقت یک‌بار این علائم را تجربه می‌کنید. او سؤالاتی در رابطه با سابقه‌ی پزشکی و سابقه‌ی خانوادگی شما نیز می‌پرسد. همچنین ممکن است برای رد علل فیزیکیِ علائم‌تان، برای شما آزمایش خون نیز بنویسد.
    برای تشخیص علائم آگورافوبیا، علائم شما باید معیارهای خاصی داشته باشند. این معیارها در راهنمای تشخیصی و آماریِ اختلالات روانی انجمن روان‌پزشکیِ آمریکا (DSM) ذکر شده‌اند. DSM یک کتابچه‌ی راهنما است که اغلب توسط ارائه‌دهندگانِ مراقبت‌های بهداشتی در تشخیص بیماری‌های روانی استفاده می‌شود.
    احساس ترس یا اضطراب شدید در دو مورد از موقعیت‌های زیر، می‌تواند نشانه‌ی آگورافوبیا باشد:
    وسایل نقلیه‌ی عمومی مانند قطار یا اتوبوس
    فضاهای باز مانند فروشگاه یا پارکینگ
    فضاهای بسته‌ای مانند آسانسور یا اتومبیل
    بودن در یک جمع
    دور بودن از خانه به تنهایی
    برای تشخیص آگورافوبیایی که با اختلالات پانیکی همراه است، معیارهای دیگری وجود دارند. شما باید حملات پانیکیِ مکرر داشته باشید، و حداقل یک حمله‌ی پانیک باید با موارد زیر همراه باشد:
    ترس از رخ دادن حملات پانیکیِ بیشتر
    ترس از عواقب حملات پانیکی، مانند حمله‌ی قلبی یا از دست دادن کنترل
    تغییر کردن رفتارهایتان به خاطر حملات پانیکی
     اگر علائمی که دارید ناشی از بیماریِ دیگری باشند، به عنوان نشانه‌ی ابتلای شما به آگورافوبیا تشخیص داده نخواهند شد. همچنین علائم ناشی از مصرف مواد یا یک اختلال دیگر نیز نمی‌تواند نشانه‌ی آگورافوبیا باشد.

آگورافوبیا چگونه درمان می‌شود؟
درمان‌های مختلفی برای آگورافوبیا وجود دارند و احتمالاً شما به ترکیبی از این روش‌های درمانی نیاز خواهید داشت.
مشاوره و روان‌درمانی
روان‌درمانی که به گفتاردرمانی نیز معروف است، شامل ملاقات منظم با یک درمان‌گر یا سایر متخصصین سلامتِ روان می‌شود. این کار به شما اجازه می‌دهد تا بتوانید در مورد ترس‌های خود و هر چیزی که ممکن است به ترس‌هایتان مرتبط باشد، صحبت کنید. برای حصول ایده‌آل‌ترین نتیجه، روان‌درمانی اغلب با درمان دارویی ترکیب می‌شود. این پروسه، یک درمان کوتاه‌مدت است و هر زمان که توانستید با ترس‌ها و اضطراب‌هایتان مقابله کنید می‌توانید آن را متوقف نمایید.
درمان شناختی‌رفتاری (CBT)
درمان شناختی‌رفتاری، رایج‌ترین شکل روان‌درمانی است که در درمان مبتلایان به آگورافوبیا استفاده می‌شود. CBT می‌تواند در درک احساسات و دیدگاه‌های تحریف‌شده‌ی مرتبط با آگورافوبیا به شما کمک کند. این درمان همچنین به شما یاد می‌دهد که چگونه در موقعیت‌های استرس‌زا، افکار سالم را با افکار تحریف‌شده جایگزین کنید، و به شما اجازه می‌دهد که احساس داشتن کنترل را مجدداً در زندگی‌تان احساس نمایید.
مواجهه درمانی
مواجهه درمانی نیز می‌تواند در غلبه بر ترس‌هایتان به شما کمک کند. در این نوع شیوه‌ی درمان، شما تدریجاً و به آرامی در موقعیت‌ها و مکان‌هایی که از آنها می‌ترسید قرار می‌گیرید. این امر باعث می‌شود ترس‌هایتان به مرور زمان کاهش پیدا کنند.
داروها
برخی داروها می‌توانند به تسکین علائم آگورافوبیا یا حملات پانیکی کمک کنند، از جمله:
    مهارکننده‌های انتخابیِ بازجذب سروتونین، مانند پاروکستین (پاکسیل) یا فلوکستین (پروزاک)
    مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین، مانند ونلافاکسین (افکسور) یا دولوکستین (سیمبالتا)
    داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای مانند آمی‌تریپتیلین (الاویل) یا نورتریپتیلین (پاملور)
    داروهای ضد اضطراب، مانند آلپرازولام (زاناکس) یا کلونازپام (کلونوپین)
تغییر سبک زندگی
تغییر سبک زندگی، لزوماً آگورافوبیا را درمان نمی‌کند، اما می‌تواند به کاهش اضطراب روزانه کمک کند. شما می‌توانید توصیه‌های زیر را امتحان کنید:
    ورزش منظم برای افزایش تولید آن دسته از مواد شیمیاییِ مغز که باعث می‌شوند احساس شادی و آرامش بیشتری داشته باشید.
    رعایت رژیم غذایی سالم، شامل غلات کامل، سبزیجات و پروتئین‌های بدون چربی.
    انجام روزانه‌ی مدیتیشن یا تمرینات تنفس عمیق برای کاهش اضطراب و مبارزه با شروع حملات پانیکی.
    در طول پروسه‌ی درمان، بهتر است از مصرف مکمل‌های غذایی و گیاهان دارویی خودداری کنید. تأثیر این داروهای طبیعی در درمان اضطراب ثابت نشده است و ممکن است با داروهای تجویز شده تداخل داشته باشند.  رژیم غذایی سالم را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

_________________________________________________________

مقالات دیگر