لیست زیر تصویر اجمالی از اقدامات 10 روانشناس برجسته و مهمترین عملکرد آنها در این زمینه را ارائه می دهد. این لیست به هیچ وجه لیست جامعی نیست. هدف از این لیست ارائه نگاهی اجمالی به برخی از دیدگاه های مهم نظری است که نه تنها بر روانشناسی، بلکه در فرهنگ بزرگتر نیز تأثیر گذار بوده است.

بی. اف. اسکینر
بی اف اسکینر (B.F.Skinner) روانشناس، مخترع، نویسنده، رفتارشناس و فیلسوف اجتماعی آمریکایی است که در دانشگاه هاروارد، روانشناسی تدریس می‌کرده است.
بی اف اسکینر در کنار کسانی چون پاولوف، از جمله بنیان گذاران روانشناسی رفتارگرا و نیز از توسعه دهندگان نظریه یادگیری در روانشناسی محسوب می‌شود.
اسکینر، مفهوم اراده آزاد را قبول نداشت و یک توهم می‌دانست و معتقد بود که رفتار هر لحظه‌ی ما، تابع تمام آن چیزهایی است که تا آن لحظه بر ما گذشته است. به عبارتی، ما بر اساس رفتارهای قبلی خود و نتایجی که از آن رفتارها مشاهده کرده‌ایم، در مورد رفتارهای جدید خود تصمیم می‌گیریم. بیشتر بخوانید: درباره بی اف اسکینر

ژان پیاژه
ژان پیاژه (۹ اوت ۱۸۹۶ – ۱۶ سپتامبر ۱۹۸۰) روان‌شناس، زیست‌شناس و شناخت‌شناس فرانسوی زبانِ سوئیسی بود که به خاطر کارهایش در روان‌شناسی رشد و شناخت‌شناسی شهرت یافته‌ است، از جمله نظریه رشد مرحله‌ای پیاژه.
پیاژه جایگاه ویژه‌ای برای آموزش کودکان قایل بود. او در سال ۱۹۳۴ در کسوت رئیس دفتر بین‌المللی آموزش سازمان ملل متحد اعلام کرد «تنها آموزش است که می‌تواند جوامع ما را در مقابل فروپاشی تدریجی یا خشونت‌بار حفظ کند.»
پیاژه در سال ۱۹۵۵، مرکز بین‌المللی شناخت‌شناسیِ ژنتیک را راه‌اندازی کرد و از همان سال تا پایان عمر ریاست آن را بر عهده داشت. به بیان ارنست فون گلاسرزفلد، پیاژه پیش‌گام گران‌قدر نظریهٔ ساخت گرایانهٔ معرفت است. بیشتر بخوانید: درباره ژان پیاژه

زیگموند فروید
زیگموند فروید عصب‌شناس برجسته اتریشی و بنیانگذار دانش روانکاوی، به‌عنوان یک روش درمانی در روان‌شناسی بود. فروید در ایجاد روانکاوی و روش‌های بالینی برای روبرو شدن با دانش آسیب‌شناسی روانی از راه گفتگو میان بیمار و روانکاو، فنونی را مانند به‌کارگیری تداعی آزاد (به روشی گفته می‌شود که در آن بیمار هر آنچه را به ذهنش خطور می‌کند، بیان می‌نماید) و همچنین کشف انتقال (انتقال به معنای آن است که مراجع با درمان گر خود مانند یکی از افراد مهم دوران کودکی اش برخورد می‌کند به عبارت دیگر احساسات و هیجان‌هایی را که نسبت به ابژهٔ مهمی مانند پدر و مادر داشته به درمان گر خود منتقل می‌کند) همچنین روش روان‌شناسی تحلیلی یا پویا راارائه کرد. بازتعریف فروید از تمایلات جنسی که شامل اشکال نوزادی هم می‌شد به او اجازه داد که عقده ادیپ (احساسات جنسی بچه نسبت به والدین جنس مخالف خود) را به‌عنوان اصل مرکزی نظریه روانکاوی درآورد. بیشتر بخوانید: درباره زیگموند فروید

آلبرت بندورا
آلبرت بندورا (Albert Bandura) روانشناس کانادایی-آمریکایی متولد سال ۱۹۲۵ را یکی از بزرگترین روانشناسان معاصر جهان می‌دانند.
بندورا که توانست دهمین دهه‌ی زندگی خود را نیز ببیند، بیشتر به خاطر نظریه یادگیری اجتماعی یا Social Learning Theory شناخته می‌شود؛ اما نقش و سهم وی در توسعه دانش روانشناسی، بسیار فراتر از این‌ است.
بندورا در کتاب “نظریه یادگیری اجتماعی” در سال ۱۹۷۷ توضیح داد: ” یادگیری، در شرایطی که افراد برای دانستن چگونگی انجام کار خود صرفا به نتایج اقدامات خود تکیه کنند، بسیار دشوار است و نباید نا مشخص تلقی شود. بیشتر بخوانید: درباره آلبرت بندورا

لئون فستینگر
فستینگر در محدوده‌ی سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۸۹ زندگی کرده است و با تلاشی خستگی‌ناپذیر در توسعه‌ی روانشناسی اجتماعی، به او جایگاهی ویژه و ارزشمند در این رشته دست یافته است. مطالعات و خدمات لئون فستینگر بسیار متنوع بوده است. اما معمولاً او را به خاطر دو مورد از نظریه‌هایش می‌شناسند: یکی ناهماهنگی شناختی یا تعارض شناختی (Cognitive Dissonance) و دیگری مقایسه‌ی اجتماعی (Social Comparison). بیشتر بخوانید: درباره لئون فستینگر

ویلیام جیمز
ویلیام جیمز (William James، زاده ۱۱ ژانویه ۱۸۴۲ – درگذشته ۲۶ اوت ۱۹۱۰) فیلسوف آمریکایی و بنیان‌گذار مکتب پراگماتیسم بود. وی در زمینه روانشناسی و فلسفه مطالعات عمیقی داشت و به عنوان پزشک نیز به فعالیت مشغول بوده‌است. فلسفه پراگماتیسم وی را «عملگرایی» یا «اصالت دادن به عمل» در زبان فارسی ترجمه کرده‌اند؛ ولی در یک نگاه اجمالی ویلیام جیمز منشأ حقیقت را در «سودمند بودن» یک امر یا قضیه می‌دانست. حقیقت به چیزی گفته می‌شود که «سودمند» یا «عملی» باشد. چیزی که «سودمند» نیست نمی‌تواند «حقیقت» باشد. از این روانشناس و فیلسوف، اغلب به عنوان پدر روانشناسی آمریکایی یاد می شود. بیشتر بخوانید: درباره ویلیام جیمز

ایوان پاولوف
ایوان پیتروویچ پاولوف (زادهٔ ۱۴ سپتامبر ۱۸۴۹ در ریازان، روسیه – درگذشتهٔ ۲۷ فوریه ۱۹۳۶) عصب‌شناس، فیزیولوژیست، روان‌شناس و پزشک روس بود. پاولف در سال ۱۹۰۴ برای «تحقیقات در مورد چگونگی دستگاه گوارش انسان» برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی شد؛ اما شهرت وی، بیشتر، از کارهای او در زمینه شرطی‌شدن کلاسیک، ناشی می‌شود.
ایوان پاولوف را می‌توان در کنار بی اف اسکینر از جمله سرشناس‌ترین روانشناسان رفتارگرا دانست. اکثر مردم با شنیدن نام پاولوف، به یاد سگ او می‌افتند. سگی که بزاق دهانش، موضوع بسیاری از آزمایش‌های پالوف بود. بیشتر بخوانید: درباره ایوان پاولوف

کارل راجرز
کارل راجرز (Carl Rogers) (زاده ۸ ژانویهٔ ۱۹۰۲ – مرگ ۴ فوریهٔ ۱۹۸۷) روان‌شناس آمریکایی، یکی از نظریه‌پردازان معروف شخصیت و یکی از چهره‌های اصلی در رویکرد روان‌شناسی انسان‌گرایانه و اگزیستانسیالیستی در روان‌شناسی است.
راجرز به عنوان یکی از پدرهای تحقیقات روان‌درمانی شناخته می‌شود و به دلیل تحقیقات پیشرویی که انجام داده‌است، نشانِ مشارکت علمی برجسته از سوی انجمن روان‌شناسی آمریکا در سال ۱۹۵۶ به او تعلق گرفت. او موضعی پرسشگر و جرأت ورزانه به سوی قلمرو ناشناخته هم به عنوان یک فرد متخصص و و هم عادی داشت.
رویکرد فرد محور به عنوان رویکرد منحصربه‌فرد او در شناخت شخصیت و روابط انسانی، کاربردهای بسیاری در حوزه‌های مختلف از جمله مشاوره و روان‌درمانی (درمان مخاطب محور)، آموزش (آموزش دانش‌آموز محور) و دیگر سازمان‌های گروهی مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۹۷۲ راجرز به دلیل کارهای حرفه‌ای‌اش، از سوی انجمن روان‌شناسی آمریکا به عنوان شایسته‌ترین فرد برای دریافت نشان مشارکت حرفه‌ای برجسته انتخاب شد. او پیش از مرگش در سال ۱۹۸۷ به پاس فعالیت‌هایش در زمینهٔ درگیری‌های داخلی آفریقای جنوبی و ایرلند شمالی، نامزد دریافت جایزهٔ صلح نوبل شد. بیشتر بخوانید: درباره کارل راجرز

اریک اریکسون
نظریه مرحله ای اریک اریکسون در زمینه رشد روانی اجتماعی به ایجاد علاقه و تحقیق در زمینه ی رشد انسانی در طول دوره زندگی کمک شایانی کرده است. اریک اریکسون از جمله روانشناس خود (ego psychologist) هم دوره با آنا فروید است و با بررسی تعالی و رشد در طول زندگی، از جمله وقایع دوران کودکی، بزرگسالی و سالمندی، نظریه روانکاوی را مطرح کرد. بیشتر بخوانید: درباره اریک اریکسون

لو ویگوتسکی
لو ویگوتسکی هم عصر با برخی روانشناسان شناخته‌ شده از جمله پیاژه، فروید، اسکینر و پاولوف بود، اما کارهای وی هرگز در طول عمرش به اندازه آن ها مطرح نشد. این امر عمدتاً به این دلیل است که بسیاری از نوشته ‌های وی تا همین اواخر برای جهان غرب غیر قابل دسترس بود.
با آغاز دهه ی 1960 و در طول دهه 1990 بسیاری از نوشته های وی از روسی ترجمه شد، اما بیشترین تأثیر آثار وی در دهه های اخیر به ویژه در زمینه های روانشناسی آموزشی و رشد کودک بوده است.
اگرچه مرگ زود هنگام وی در 38 سالگی با پایان گرفتن کار او مصادف شد، اما او به یکی از روانشناسان مطرح قرن بیستم تبدیل شد. بیشتر بخوانید: درباره لو ویگوتسکی

_________________________________________________________

مقالات دیگر