خودباوری چیست؟ راههای رسیدن به خودباوری
خودباوری چیست؟
وقتی مشکل یا مسئلهای پیش روی شما قرار میگیرد، معمولاً چه موضعی میگیرید؟ آیا سینه سپر میکنید و با تمام قوا میکوشید که آن مسئله را حل کنید یا اینکه تلاش میکنید صورت مسئله را پاک کنید و به نوعی از کنار آمدن با مسئله و تلاش برای حل آن گریزان هستید؟ پاسخ شما به این مسئله، بیانگر خودباوری یا اتکا به نفس شما است. تعریفی که بزرگان روانشناسی جهان برای خودباوری ارائه میدهند، این است که:
خودباوری به معنای باور و ایمان شخص به توانمندیهای خودش است. وقتی شخص در مورد خودش فکر میکند که میتواند در یک موقعیت و وضعیت مشخص، از پس مشکلات و سختیها بربیاید، روانشناسان میگویند که این شخص به توانمندیهای خودش در این زمینه مشخص باور دارد.
توجه داشته باشید که مسئله خودباوری (Self Efficacy) فقط محدود و منحصر به احساس و اندیشه ما در مورد خودمان نمیشود بلکه روی میزان دستیابی ما به موفقیت هم تأثیر دارد و عملگرایی ما را هم تحتالشعاع قرار میدهد. به عنوان مثال، فرض کنید قرار است در یک سازمان، یک محصول خاص به فروش برسد. فروشندهای که فقط به تواناییها و استعدادهای خودش باور دارد میگوید که من میتوانم این محصول را بفروشم ولی اگر وارد میدان عمل شد ودر فروش محصول ناکام ماند، در نهایت تسلیم میشود. اما کسی که خودباوری دارد، هم به تواناییهای خود باور دارد و هم در میدان عمل آنقدر تلاش و کوشش میکند تا در نهایت موفق شود.
پس خودباوری و اتکا به نفس ما اجزا و عوامل مختلفی دارد که از جمله آنها میتوان به عملگرایی، مهارتهای شناختی، نگرشهای فردی و تواناییها اشاره کرد. سیستم اتکا به نفس ما نقش مهمی در درک ما از موقعیتهای مختلف و رفتار ما در واکنش به این موقعیتها دارد.
انواع خودباوری چیست؟
خودباوری بطور گسترده در چهار دسته کلی تقسیم میشود؛ که در ادامه به تعریف هر یک میپردازیم.
خودباوری انسانی
اولین قدم در خودباوری، دستیابی به این حقیقت و باور است که تمامی انسانها به واسطه خلقت خود نسبت به سایر موجودات دارای یکسری ویژگیهای خاص هستند. ویژگیهایی چون قدرت اختیار، استعداد، قدرت انتخاب و تواناییهای فردی در این دسته قرار دارند. هر فرد بسته به سطح و میزان تواناییها و استعدادهای خود میتواند به جایگاههای مورد نظر خود دست پیدا کند.
خودباوری اعتقادی
هر فرد در زندگی شخصی خود با مجموعهای از اعتقادات قلبی و ایمانی زندگی میکند که این اعتقادات هویت فکری و فرهنگی او را شکل میدهند.
خودباوری ملی
هر ملتی دارای فرهنگ و تمدن مختص به خود است که در طول سالهای متمادی در زیر سایه افراد پرتلاش آن شکل میگیرد.
خودباوری فردی
خودباوری فردی در حیطه شخصیت افراد مطرح میشود. هر فرد دارای استعداد و تواناییهای خاصی است که اگر آنها را به درستی شناسایی کند و از آنها در مسیری صحیح بهرهبرداری کند به تمامی اهداف و آرزوهای خود دست پیدا میکند. این فرد در شرایط سخت و ناگوار زندگی هرگز دچار ناامیدی نمیشود و در برخورد با سختیها و مشکلات دچار خود کمبینی نمیشود.
در نهایت افراد به وسیله خودباوری فردی میتوانند سطح استقلال فکری و عزتنفس وجودی خود را افزایش دهند و به یک موفقیت تضمین شده دست پیدا کنند.
چرا خودباوری مهم است؟
خودباوری بر روی تمام ابعاد زندگی شما تأثیر مثبت دارد و یکی از ارکان مهم برای رسیدن به موفقیت است. فردی که به خودباوری رسیده توانایی این را دارد که همواره در مواجهه با مشکلات به طور مؤثر عمل کند و هر چقدر شرایط سخت باشد ورق را به نفع خود برگرداند.
با تقویت خودباوری، شما به تواناییها و قدرت خود در موقعیتهای گوناگون اطمینان کامل خواهید داشت و با تلاش و کوشش به اهداف و آرزوهای خود خواهید رسید. علاوه بر اینها، هنگامی که به خود و تواناییهایتان باور داشته باشید به آرامش روحی و ذهنی دست خواهید یافت.
فواید خودباوری
وجود نیروی محرک در هر زمینه ای از زندگی مفید بوده و سبب افزایش انگیزه برای تلاش کردن می شود. یکی از این نیروهای محرک زندگی، خودباوری است. باور و ایمان داشتن به توانمندی های شخصی، انرژی و انگیزه ما را برای حرکت کردن به سمت اهدافمان افزایش می دهد.
همانطور که گفتیم تلاش کردن بدون باور به استعدادهای فردی و در عین حال ایمان به توانمندی ها بدون تلاش کردن، نتیجه ای به همراه ندارند. بنابراین با کمک اتکا به نفس، انجام برنامه ریزی و سپس تلاش اصولی می توانید به خواسته های خود دست پیدا کنید. با توجه به اهمیت اتکا به نفس برای زندگی همه ما، در ادامه مطلب به چند مورد از فواید آن اشاره می کنیم:
ایجاد و افزایش انگیزه
کم نیستند تعداد افرادی که همواره نداشتن انگیزه را بهانه ای برای تلاش نکردن، بیان می کنند. می گویند به چه انگیزه ای؟ با چه انرژی؟ اصلا چرا باید تلاش کنم؟ پاسخ سوالات این افراد وابسته به رسیدن به خودباوری است. زمانی که استعدادهای فردی خود را شناسایی کرده و به آن ها ایمان پیدا کنند، به یقین می رسند که با تلاش کردن، خواسته هایشان محقق می شوند.
رفع موانع و مشکلات
برخی از افراد که به توانایی های خود باور ندارند هنگام مواجه شدن با مشکلات، جا می زنند. خود را ضعیف تر از آن می دانند که مشکلات زندگی را رفع کنند. با رخ دادن اتفاقات منفی، مخرب و تکان دهنده، میدان را خالی کرده و هیچ راه حلی پیدا نمی کنند.
افرادی که اتکا به نفس بالایی دارند، آرامش خود را به دست آورده و راهکارهای جدید پیدا می کنند. این افراد معتقدند مشکلات هرچه قدر هم بزرگ باشند، توانایی برطرف کردن آن ها را دارند.
متعهد شدن در برابر کارها
اتکا به نفس سبب ایجاد تعهد می شود. متاسفانه برخی از افراد بعد از شروع یک کار مشخص بنا به دلایلی همچون خستگی، سخت بودن، عدم توانایی و یا حتی انگیزه نداشتن، از انجام آن کار منصرف می شوند. این در حالی است که اگر همین افراد به خودباوری رسیده و این قابلیت را تقویت کرده باشند، در برابر کارهای خود متعهد می مانند.
اگر سخت است، بیشتر تلاش می کنند. اگر مشکلات ایجاد می شوند، راه حل پیدا می کنند. دست به هر کار اصولی و اخلاقی می زنند تا از پس کاری که به آن ها محول شده، برآیند.
ایجاد احساسی خوب نسبت به زندگی
یادتان می آید هنگام گرفتن نمره 20 در مدرسه، قبول شدن در کنکور و یا گرفتن یک جایگاه شغلی چه احساسی داشتید؟ بدون شک خوشحال بودید و از زندگی لذت می بردید. در آن لحظات به این فکر کردید که چه قدر توانمند هستید که چنین نتیجه ای را کسب کرده اید. حال تصور کنید این احساس را در سراسر طول زندگی خود داشته باشید، چقدر زندگی لذت بخش می شود. از اینکه کار می کنید، درس می خوانید و یا فعالیت های اجتماعی انجام می دهید، حس خوبی دارید. با تقویت خودباوری می توانید احساس خوشایندی را در زندگی داشته باشید.
حدف ناامیدی بعد از شکست خوردن
بدون شک تعداد افرادی که بعد از شکست خوردن دچار ناامیدی می شوند بسیار زیاد است. همین ناامیدی سبب از دست دادن انگیزه برای شروع دوباره است. حال سوال مهمی که ایجاد می شود، این است که چگونه می توانیم از ناامیدی بعد از شکست، در امان بمانیم؟ برای تحقق این هدف باید به خودباوری رسیده و آن را تقویت کنید. با کمک اتکا به نفس نسبت به توانمندی های خود ایمان پیدا کرده و حتی بعد از شکست خوردن نیز دوباره از جا بلند می شوید.
موانع خودباوری
شکی نیست که همه ما تواناییهای زیادی در وجودمان داریم که کافیست آنها را بالفعل کنیم تا شبیه به نیروی محرکه عمل کنند و ما را به سمت رسیدن به اهداف پیش برانند.
اما همیشه موانعی وجود دارد که خودباوری را از بین میبرند. موارد زیر از مهمترین موانعی هستند که در مسیر خودباوری قرار دارند:
مفروضههای خود ویرانگر
یکی از مهمترین عوامل ازبینبرنده خودباوری، مفروضههای خودویرانگر هستند. بهاین معنا که شما همیشه فکر میکنید نمیتوانید و همین فرض بر میزان توانایی شما تاثیر عکس خواهد گذاشت و آن را کاهش خواهد داد.
بهاینترتیب وارد چرخه معیوبی از ناتوانی خواهید شد و تجربیات منفی شما احساس ناتوانیتان را تقویت خواهد کرد.
اهدافی که بسیار بزرگ یا بسیار دور هستند
واقعبینی در تعیین اهداف یکی از موارد مهمی است که برای خودباوری و حرکت در مسیر آن نیاز دارید. زمانی که هدفتان بسیار بزرگتر از تواناییتان باشد، دستیابی به آن را دور میبینید و درنتیجه اعتماد بهنفستان کاهش خواهد یافت.
شکاف بین هدف بزرگ و واقعیتهای فعلی شما میتواند شما را درگیر افسردگی و بیانگیزگی کند و درنتیجه باعث تخریب اعتمادبهنفستان شود.
بیشازاندازه زود اعلام پیروزی کنید
وقتی خیلی زودتر از آنچه هست احساس پیروزی میکنید، بسیار زودتر و راحتتر از آنچه مورد انتظارتان است شکست خواهید خورد.
فکر کنید قرار است وزن کم کنید؛ بهمحض اینکه چند کیلو کم کردید حس کنید به هدفی بزرگ دست پیدا کردید و پیروز شدید و به خودتان یک کیک شکلاتی بزرگ پاداش میدهید.
درنتیجه؛ وزنتان برخواهد گشت و همین شکست، باعث میشود که ناامید و افسرده شوید و خودباوریتان بهصورت محسوسی کاهش خواهد یافت.
فکر کنید که قرار است به تنهایی همه کارها را انجام دهید
یکی دیگر از تلههای خودباوری این احساس که فکر کنید میتوانید بدون پشتیبان و همکاری دیگران، از پس همه کارها و اهدافتان بربیایید. واقعیت این است که کار گروهی و ایجاد خودباوری میان تمام اعضای گروه میتواند به شما کمک کند که اعتمادبهنفس بیشتری داشته باشید و درنتیجه راندمان تمام گروه افزایش پیدا کند.
اما اگر اعضای گروه تلاش داشته باشند که هرکدام خودشان را اثبات کنند و نسبت به باقی اعضا برتری یابند، روزبهروز عملکرد تیم ضعیفتر خواهد شد.
اعتماد به نفس کاذب
اگر بیش از اندازه اعتمادبهنفس داشته باشید، دائما میان ناامیدی و تکبر در نوسان خواهید بود. هرگز اجازه ندهید که اعتمادبهنفستان منجر به تکبر شود.
در این شرایط، بهجای تلاش، همیشه تصور خواهید کرد که مستحق موفقیت هستید و هرگز نخواهید فهمید که نقاط ضعفتان چیست و بهاینترتیب دربرابر تغییرات، دستتان بسته خواهد شد.
پیشبینی نکردن شکست
اگر چشم بر واقعیت ببندید و کورکورانه خوشبین باشید، احتمال اینکه شکست به شما آسیب بزند بسیار زیاد خواهد بود.
پیشبینی نکردن شکست به این معناست که شما چشمتان را روی شکستهای کوچک میبندید و هر پیشامد غیرمنتظره میتواند شما را ناامید کند. اما اگر موقعیتهایی مانند شکست یا اختلال در مسیر را پیشبینی کنید، حتما برای برونرفت از آن موقعیتها، برنامه جایگزینی خواهید داشت.
تکنیکهای موثر در رسیدن به خودباوری
هر بار که کاری را به اتمام میرسانیم، حتی اگر خیلی هم کوچک و ناچیز بود، به خود یادآوری کنیم که موفق به انجام کاری شدهایم و به آنچه از انجام آن لذت میبریم فکر کنیم و تا حد امکان آنها را در برنامه خود بگنجانیم.
باید گفت خودباوری مزیتهای متعددی دارد. حتماً همه ما در بین اطرافیان یا همکاران کسانی را میشناسیم که به قابلیتهای خود یا به عبارتی به خودشان باور و ایمان دارند و روزانه فعالیتهای متعددی را به پایان میرسانند.
این افراد مملو از انرژی مثبت میباشند و اهل به تعویق انداختن امور نیستند و به طور معمول انسانهای خوبی هستند، دیگران را قضاوت نمیکنند و در عوض تشویق دیگران از خصوصیات بارز آنها است.
شما باید مواردی که برروی خودباوری شما تاثیرگذار هستند را شناسایی کنید، در غیر این صورت این برای شما یک راز باقی خواهند ماند. راههای موثر برای رسیدن به خودباوری شامل موارد زیر است:
۱. درباره اهداف خود واقعگرا باشیم؛
دستیابی به اهداف حس خوبی را در ما به وجود میآورد. در نظر گرفتن اهداف روزانه و یا هفتگی ما را در مسیری که به سوی موفقیت میپیماییم، هدایت میکنند و ما را به این باور خواهد رساند که دستیابی به اهدافمان برای ما بسیار سهل و ممکن است. با هدف گذاری صحیح به تمام خواستههای خود میرسیم و بدین ترتیب روحیه خودباوری در ما تقویت میگردد.
۲. با افراد مثبتنگر معاشرت کنیم؛موفقیت در محیط کار
با رفت و آمد با افرادی که دید ما را به زندگی و رویدادهای آن منفی میکنند، نمیتوانیم حس خوبی به خود داشته باشیم.
زمانمان را با افراد مثبت و شاد بگذرانیم و تا حد امکان از منفیگرایی دوری کنیم، پس دوستانی که در بین ما منفیگرا هستند را کنار بگذاریم.!
۳. به دستاوردها و موفقیتهای خود اذعان کنیم؛
همانطور که پیشتر گفتیم هر بار که کاری را با موفقیت به اتمام میرسانیم، حتی اگر خیلی هم کوچک و ناچیز باشد به خود یادآوری کنیم که موفق به انجام کاری شدهایم و به آنچه از انجام آن لذت میبریم فکر کنیم و تا حد امکان آنها را در برنامه خود بگنجانیم.
۴. دانش و مهارت خود را با دیگران به اشتراک بگذاریم؛
آیا در زمینه خاصی تخصص داریم؟ همه ما حداقل در یک زمینه اطلاعات و مهارت زیادی داریم و به خوبی از زیر و بم آن آگاهیم. این دانش و مهارت خود را با دیگران به اشتراک بگذاریم. کمک به دیگران در یادگیری یک مهارت جدید حس خودباوری را در ما ایجاد میکند.
۵. جاه طلب باشیم.!
ممکن است به نظر خیلی کلیشهای برسد، اما به دنبال شغلی که همیشه آرزویش را داشتهایم باشیم، مهارت سخت و دشواری را بیاموزیم که همیشه به علت سخت بودن از یادگیری آن صرف نظر کردهایم. حتی اگر در دستیابی به دوردستترین هدف خود ناکام شویم، از این تلاش خود قطعاً نتایج مثبت بسیاری خواهیم گرفت.
۶. از اظهار نظر باکی نداشته باشیم؛
اگر سوالی داریم یا نیاز به توضیح بیشتری در خصوص یک موضوع داریم، آن را مطرح نماییم. اگر فکر میکنیم که روندی در محل کار ما میتواند موثرتر و با کارآیی بیشتر انجام شود نظر خود را بیان کنیم.
۷. خودمراقبتی را فراموش نکنیم؛
خودمراقبتی عملی است که در آن، هر فردی از دانش، مهارت، و توان خود به عنوان یک منبع استفاده میکند تا بهطور مستقل از سلامت خود مراقبت کند.
خودمراقبتی بسبب افزایش کارآیی و تقویت مهارتهای فردی میشود.
۸. به صدای درون خود گوش دهید؛
وقتی در مورد خودتان افکاری در سر میپرورانید، برای خود تعیین کنید که آیا آنها مثبت یا منفی هستند.
اگر در ارزیابی این مسئله مشکل دارید، به الگوی افکارتان توجه نکردهاید. سعی کنید به مدت چند روز به صورت روزانه یا هفتگی افکار خود را درباره خودتان بنویسید. سپس مثبت یا منفی بودن آنها را مشخص کنید.
زیرا افکار شما در واقع صدای درونی شما هستند. صدای درونی کسانی که افکار منفی دارند در شخصیتشان نیز تجلی مییابد و در واقع تعیین کننده نحوۀ رفتار دیگران با آنها میباشد.
بنابراین اگر افکار مریض یا منفی داشته باشید با توجه به رفتاری که اطرافیانتان با شما در پیش میگیرند، ممکن است به تصور نادرستی درباره خود برسید و در شناخت تواناییهای خود دچار مشکل شوید خاموش کردن صدای درونی منفی اولین قدم برای ایجاد خودباوری در شماست. سپس جایگزین کردن آن با افکار مثبت هدف بعدی خواهد بود.
به عنوان مثال، صدای درونی شما ممکن است بگوید "من شغلی را که اخیراً درخواست کردم، پیدا نکردم، بنابراین دیگر هرگز شغلی نخواهم داشت و تلاشهایم بیفایده هستند."
"اگر میخواهید این فکر منفی را در ذهنتان به شکل دیگری بپرورانید باید آن را به این صورت تغییر دهید "من از پیدا کردن این شغل ناامید نشدهام و برای یافتن آن سخت تلاش کردهام و کار متناسب با تواناییهای من بیرون منتظر من است، فقط باید آن را پیدا کنم."
۹. اهداف از پیش تعیین شده داشته باشید؛
نکته اصلی در ایجاد خودباوری این است که صدای درونی خود را از یک صدای منفی و مهم به صدای مثبت و دلگرم کننده تبدیل کنید. هیچ کس در دنیا وجود ندارد که بدون هدف بتواند به موفقیتهایی که در نظر دارد دست یابد.
اگر میخواهید به شناخت خوبی از خود دست یابید باید تمام تمرکزتان را به کار گیرید و هدف مشخصی را برای خود تعیین کنید. زیرا تعیین هدف به شما انگیزۀ حرکت میدهد، در نتیجه در راه رسیدن به هدفتان به شناختهایی از خود دست پیدا میکنید که پیشتر متوجه آنها نشده بودید.
به عنوان مثال، هدف شما میتواند این باشد که "من نسبت به خودم مثبتتر میشوم و مانند یک دوست با خودم صحبت میکنم تا یک دشمن."
۱۰. ویژگیهای مثبت خود را تقویت کنید؛
روی چیزهایی که برای خودتان دوست دارید متمرکز شوید تا به خود یادآوری کنید که آنها بیشتر از افکار منفی که صدای درونی شما روی آنها تمرکز دارد، برایتان ارزش دارد. این کار باعث میشود که ویژگیهای مثبت خود را بهتر بشناسید.
سپس در ذهن خود ویژگیهای مثبتتان را مرور کنید و خود را به پاس داشتن آنها تشویق کنید. این کار نیز باعث میشود که شما حس مثبتتری نسبت به خود پیدا کرده و با دید بهتری به ویژگیهای خود نگاه کنید.
از طرف دیگر این امر باعث میشود که شما با دیدن ویژگیهای مثبت تان بپذیرید که دارای ویژگیهای منفی هستید و در صدد اصلاح آنها بر آیید.
بدین منظور میتوانید لیست ویژگیهای مثبت خود را مانند جایی در آینه حمام که قابل مشاهده است، بنویسید و بچسبانید. سپس به صورت روزانه به آن نگاه کنید.
۱۱. ژورنالی از موفقیتهای خود تهیه کنید؛
دستاوردهای خود را یادداشت کنید، تعریفهایی که مردم درباره شما میگویند و افکار خوبی که درباره خودتان دارید را میتوانید یادداشت کنید.
در حالی که ممکن است با وجود تلاشهای زیاد افکار منفی کاملاً از بین نروند، اما صرف وقت بیشتر و تمرکز روی ویژگیهای مثبت، باعث میشود احساس کلی را جع به خود و نیز ارزش خود را بهبود بخشید.
تهیۀ ژورنالی از موفقیتهایی که تا کنون کسب کردهاید نه تنها باعث دستیابی شما به خودباوری میشود، بلکه عزتنفستان را در زندگی و جامعهای که با آن در ارتباط هستید بالا میبرد.
همچنین سعی کنید ژورنال ویژگیهای مثبت خود را بر روی مخالفت با افکار منفی درونی خود متمرکز کنید. برای مثال، اگر یکی از ویژگیهای مثبت شما صبور بودن است و یکی از ویژگیهای منفی شما پرحرف بودن است میتوانید در راستای پایبند بودن بر صبری که پیشه میکنید، کم حرف بودن را لازمۀ آن بدانید.
۱۲. برای تنظیم اهداف خود از ژورنال موفقیتهایتان استفاده کنید؛
هر فرد برای دستیابی به اهدافش باید در ابتدا به تواناییهایش دقت کند. اگر شما در چیزی خوب نیستید هرگز نخواهید توانست به هدفی در آن راستا دست یابید.
بنابراین با توجه به ویژگیهای مثبتتان و دستاوردهای موفقیت آمیزتان که پیشتر در ژورنال نوشتهاید، میتوانید اهدافتان را تعیین کنید و مطمئن باشید که با تلاش لازم به آنها خواهید رسید زیرا توانایی آن به صورت بالقوه درونتان وجود دارد.
در واقع اگر تعیین هدف شما درست باشد میتوانید به خودباوری برسید، زیرا در راه رسیدن به آن هدف شناختهایی را از خود بدست میآورید، اما اگر هدفتان به درستی تعیین نشده باشد و بر اساس توانایی هایتان نباشد، نه تنها بارها شکست میخورید؛ بلکه دچار سردرگمی و گمانهای نادرست از خود نیز میشوید.
۱۳. کاستیها و نواقص خود را بپذیرید؛
به یاد داشته باشید که شما مانند همه انسانها هستید. لازم نیست که حتما از عزتنفس بسیار بالایی برخوردار باشید. اگر بتوانید خود را همانطور که هستید بپذیرید، حتی اگر در برخی زمینهها سعی در بهبود دارید، عزتنفس بسیار بالاتری خواهید داشت.
برای مثال اگر شما فردی هستید که زود عصبانی میشوید و از کوره در میروید و در عین تلاشهای زیاد به نتیجه چندان خوبی دست نیافتهاید. میتوانید به جای سرزنش خود، راه کارهایی را پس از عصبانیت در پیش بگیرید.
مثلا اگر از دست کارمندتان عصبانی شدید و او را رنجاندید سعی کنید هنگامی که آرام هستید از او عذرخواهی کنید. این کار به این معنی است که شما پذیرفتهاید که مرتکب اشتباه شدهاید و در صدد جبران آن بر آمدهاید. علاوهبر این باعث میشود که این کار در شما تبدیل به عادت شود و به مرور زمان این رفتار نادرست را در خود اصلاح کنید.
14. اعتماد به نفس خود را بازیابید؛
اعتماد به نفس نگرشی در مورد مهارتها و تواناییهای شماست. این بدان معناست که شما خود را میپذیرید و اعتماد دارید و در زندگی خود احساس کنترل دارید. شما نقاط قوت و ضعف خود را به خوبی میشناسید و نسبت به خود دید مثبتی دارید. شما انتظارات و اهداف واقع بینانهای تعیین میکنید، قاطعانه ارتباط برقرار میکنید و میتوانید از پس انتقادات برآیید.
از طرف دیگر، اعتماد به نفس پایین ممکن است باعث شود شما احساس پر از اعتماد به نفس داشته باشید، منفعل یا مطیع باشید یا در اعتماد به دیگران مشکل داشته باشید. ممکن است احساس حقارت کنید، مورد بیمهری قرار بگیرید یا نسبت به انتقاد حساس باشید. افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارند غالباً تفکر اشتباه دارند.
_________________________________________________________
مقالات دیگر