اختلال شخصیت مرزی چیست؟
اختلال شخصیت مرزی یک اختلال سلامت روان است که روی طرز فکر و احساس شما در مورد خودتان و دیگران تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد شما در زندگی روزمره می‌شود. تأثیر اختلال شخصیت مرزی شامل مسائل مربوط به خودانگاره، مشکل در مدیریت احساسات و رفتار و الگوی روابط ناپایدار است.
در صورت ابتلا به اختلال شخصیت مرزی، ترس شدیدی از رها شدن یا بی‌ثباتی دارید و ممکن است در تحمل تنهایی مشکل داشته باشید. اما، با وجود اینکه می‌خواهید روابط عاشقانه و پایدار داشته باشید، ممکن است با عصبانیت نامتناسب، تکانشگری و نوسانات خلقی مکرر دیگران را از خود دور کنید.
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. به نظر می‌رسد این وضعیت در سال‌های اول بزرگسالی بدتر است و می‌تواند به تدریج با افزایش سن بهبود یابد.
اگر اختلال شخصیت مرزی دارید، دلسرد نشوید. بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال به مرور زمان با درمان بهبود می‌یابند و می‌توانند زندگی کردن به شکلی رضایت‌بخش را بیاموزند.

علائم اختلال شخصیت مرزی
بسیاری از افراد یکی یا بیشتر از علائم زیر را تجربه می کنند، اما فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی بسیاری از علائم ذیل را به طور مداوم در سراسر دوران بزرگسالی تجربه می کند. اصطلاح “مرزی” به این واقعیت اشاره دارد که افراد مبتلا به این وضعیت تمایل دارند که در طول زندگی خود به دیگر مشکلات روانی از جمله جنون دچار شوند. یکی از مشکلات این اختلال این است، که افراد مبتلا به شخصیت مرزی تمایل به داشتن روابط نزدیک با دیگران دارند، اما واکنش های عاطفی شدید و ناپایدار آنها باعث می شود که دیگران از آنها دور شوند و باعث احساس انزوا در درازمدت می شود. علائم اختلال شخصیت مرزی در هر فرد متفاوت است و این اختلال در زنان شایع تر است. نشانه های رایج اختلال عبارتند از:
    نداشتن احساسی ثابت در مورد هویت خود و احساس ناکار آمد بودن
    احساس انزوا و خستگی و پوچی
    عدم توانایی در احساس همدلی با دیگران
    سابقه ی روابط ناپایدار و به شدت متغیر از عشق ایده آل و شدید به نفرت
    ترس مداوم از رها و رد شدن، از جمله واکنش های شدید عاطفی به احساس رها شدن یا شک به آن
    ناپایداری خلقی که می تواند چندین روز یا فقط چند ساعت طول بکشد.
    احساس شدید اضطراب، نگرانی و افسردگی
    رفتارهای تهاجمی، مخاطره آمیز، خودمحور و خطرناک، از جمله رانندگی بی پروا، سوء مصرف مواد مخدر یا الکل، داشتن رابطه جنسی متعدد و نا امن
    خصومت و دشمنی
    برنامه های نامناسب شغلی، اهداف و آرزوها

علت بروز اختلال شخصیت مرزی
در مورد علل این اختلال شخصیت به عوامل ژنتیک و مغزی و علل اکتسابی یا تجارب ناشاد در دوران کودکی اشاره‌شده است که به نظر برخی روانشناسان هردو عامل و تعامل آن در ایجاد این اختلال نقش دارد؛ اما نقش تجارب دوران کودکی بسیار مهم است. ولی تجارب اولیه کودک به‌ویژه سه سال اول خیلی مهم هستند. از دلایل اصلی و شرایطی که می‌تواند زمینه‌ساز چنین بیماری شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
    عدم ثبات مادر به دلایل مختلف
    طرد کودک
    عدم وجود دلبستگی امن در دوران کودکی
    درگیری بین والدین
    تنبیه کودک
    بی‌توجهی به احساسات کودک
    والدین ناسازگار و گرفتار
    طلاق والدین

عوارض اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی می‌تواند به بسیاری از بخش‌های زندگی آسیب برساند. این اختلال می‌تواند روی روابط عاشقانه، شغل، مدرسه، فعالیت‌های اجتماعی و خودانگاره شخص تأثیر منفی بگذارد و در نتیجه به شرایط زیر منجر شود:
    تغییر شغل یا از دست دادن مکرر شغل
    به پایان بردن تحصیلات یا ترک تحصیل
    مسائل حقوقی متعدد، مانند زندانی شدن
    روابط پر از تعارض، استرس زناشویی یا طلاق
    آسیب به خود، مانند خودزنی یا سوزاندن خود و بستری شدن مکرر در بیمارستان
    درگیر شدن در روابط همراه با سوءاستفاده
    بارداری‌های بدون برنامه‌ریزی، عفونت‌های مقاربتی، تصادفات رانندگی و درگیری‌های فیزیکی به دلیل رفتارهای تکانشی و مخاطره‌آمیز
    تلاش برای خودکشی یا انجام آن
علاوه بر این، ممکن است به سایر اختلالات سلامت روان مانند موارد زیر نیز مبتلا باشید:
    افسردگی
    سوءمصرف الکل یا دیگر مواد
    اختلالات اضطرابی
    اختلالات اشتها
    اختلال دوقطبی
    اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD
    اختلال کمبود توجه بیش‌فعالی یا ADHD
    سایر اختلالات شخصیتی

عوامل خطرساز اختلال شخصیت مرزی
برخی از عوامل مرتبط با توسعه شخصیت می‌توانند خطر ابتلا به اختلال شخصیت مرزی را افزایش دهند. این فاکتورها شامل موارد زیر است:
استعداد ارثی: اگر یکی از بستگان نزدیک شما، یعنی مادر، پدر، برادر یا خواهر، به همین اختلال یا اختلال مشابه مبتلا باشد، ممکن است ریسک بالاتری برای ابتلا به آن داشته باشید.
کودکی پراسترس: بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال گزارش می‌دهند که در دوران کودکی مورد آزار جنسی یا فیزیکی یا مورد غفلت قرار گرفته‌اند. برخی از افراد در جوانی والدین یا مراقبان خود را به دلیل سوءمصرف مواد یا سایر مشکلات روانی از دست داده‌اند یا از آنها جدا شده‌اند. برخی دیگر در معرض درگیری خصمانه و روابط خانوادگی ناپایدار قرار گرفته‌اند.

تشخیص اختلال شخصیت مرزی
اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت مرزی، بر اساس رویه‌های زیر تشخیص داده می‌شوند:
    مصاحبه تفصیلی با پزشک یا درمانگران سلامت روان
    ارزیابی روان‌شناختی که ممکن است شامل پر کردن پرسش‌نامه باشد.
    تاریخچه پزشکی و معاینه
    بحث در مورد علائم و نشانه‌های خود
اختلال شخصیت مرزی معمولاً در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود، نه در کودکان یا نوجوانان. دلیلش این است که علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی ممکن است با بزرگ‌تر شدن و بالغ شدن کودکان از بین برود.

درمان اختلال شخصیت مرزی
بهترین درمان اختلال شخصیت مرزی، درمان‌های روان‌شناختی است. صحبت با یک متخصص درزمینهٔ روانشناسی به‌صورت خصوصی و یا گروهی، درمان روانشناختی محسوب می‌شود. باید یادرآور شد که تجویز دارو درمان اصلی برای این اختلال نیست، اما برای کسانی که درمان روانشناسی را آغاز کرده‌اند، برخی داروها می‌تواند در مدیریت علائم اختلال شخصیت مرزی مفید باشد. سایر درمان‌ها همچون درمان‌های الکتریکی برای اختلال شخصیت مرزی کاربردی ندارد.
چندین روش درمانی روان‌شناختی برای افراد دارای اختلال شخصیت مرزی وجود دارد. این درمان باید توسط روانشناس بالینی و در مراحل بعدی بهتر است توسط روان‌پزشک انجام شود. مهم‌ترین درمان‌های روان‌شناختی برای اختلال شخصیت مرزی عبارت‌اند از:
درمان رفتاری مبتنی بر گفتگو (DBT)
شامل درمان گروهی و فردی است که به‌طور خاص برای اختلال شخصیت مرزی طراحی‌شده است. DBT با استفاده از یک رویکرد مبتنی بر مهارت، به فرد می‌آموزد که چگونه احساسات خود را مدیریت کرده، اضطراب را کنترل و روابط را بهبود بخشد.
طرح‌واره درمانی متمرکز بر اختلال شخصیت مرزی
طرح‌واره درمانی به افراد کمک می‌کند تا نیازهای ناخوشایندی که باعث بروز الگوهای منفی در زاویه دید آن‌ها به زندگی، نحوه ارتباطاتشان با دیگران، باورهایشان و... شده را شناسایی کنند. این الگوهای منفی گاهی ممکن است برای بقای افراد مفید باشد اما در بخش‌هایی از زندگی زیان‌بار هستند. این درمان برای تمرکز بر الگوهای مثبت کمک کرده و بهبود کیفیت زندگی را تضمین می‌کند.
درمان مبتنی بر ذهن سازی (MBT)
این درمان مبتنی بر صحبت است و کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را در هرلحظه مشخص کرده و سعی کند دیدگاه جایگزین آن را نیز ایجاد کند. MBT بر تفکر قبل از عمل تأکید دارد.
آموزش سیستم پیش‌بینی پذیری احساسی و حل مسئله (STEPPS)
آموزش سیستم پیش‌بینی احساسی و حل مسئله یک درمان 20 هفته‌ای است که در این روش درمانی کار در گروه‌هایی است که اعضای خانواده، دوستان و مراقبان فرد را باهم مرتبط می‌کند. این درمان در کنار درمان‌های دیگر مورداستفاده قرار می‌گیرد.
روان‌درمانی مبتنی بر انتقال (TFP)
این روش درمانی به فرد کمک می‌کند که احساسات و مشکلات فردی خود را از طریق رشد روابط با درمانگر درک کند. سپس می‌تواند این بینش را بر وضعیت فعلی زندگی خود نیز اعمال کند.
مدیریت روان‌پزشکی اختلال شخصیت مرزی
مدیریت روان‌پزشکی، درمان مبتنی بر مدیریت فردی است و با استفاده از انتظارات و وظایف بیمار در کار یا مشارکت در مدرسه برای بهبود به او کمک می‌کند. این درمان، روی احساسات هیجانی در لحظات دشوار و با در نظر گرفتن زمینه بین فردی برای احساسات تمرکز می‌کند. در این درمان ممکن است داروها، گروه‌های درمانی، آموزش خانواده و درمان‌های فردی ادغام شود.
دارودرمانی
البته لازم است گفته شود که برای مقابله با خصایص شخصیتی که کارکرد کلی بیمار مبتلابه اختلال شخصیت مرزی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، در مواردی دارودرمانی نه‌تنها مفید بلکه ضروری و واجب است. برخی از این داروها شامل:
    داروهای تثبیت‌کننده خلق و آنت سایکوتیک ها برای مهار خشم، خصومت و رفتارهای تکانشی بیماران بکار برده می‌شود.
    داروهای ضدافسردگی خلق افسرده‌ای را که در این بیماران شایع است بهبود می‌بخشد.
    داروهایی مانند بنزودیازپین ها به‌ویژه آلپرازولام برای رفع اضطراب و بی‌قراری مفید است. البته این دارو باید با دقت تجویز شود چراکه در برخی بیماران مصرف آن منجر به رفتارهای مهارگسیخته می‌شود.
    داروهای ضد صرع مثل کاربامازپین ممکن است کارکرد کلی برخی از این بیماران را بهتر کند.
    سرترالین و فلوکستین ازجمله داروهای گروه (SSRI) در کنترل کردن افسردگی و پرخاشگری تکانشی این افراد مؤثر است.
در بعضی موارد کمبود برخی از ویتامین‌ها این بیماری را تشدید کرده و روان فرد را بیشتر درگیر می‌کند. مصرف ویتامین‌هایی از گروه B بخصوص B6 و B1 که نقش آرام‌بخش و تسکین‌دهنده دارند در بهبود این بیماری بی‌اثر نیستند.

_________________________________________________________

مقالات دیگر